SORU: Müktesep arızaların anlamı nedir?
CEVAP: Müktesep arızalar, gerçekleşmesinde kişinin rolü bulunan arızalardır. Belli başlı müktesep arızalar şunlardır: • Sefeh, gerçekte aklî yetileri yerinde olmakla birlikte kişiyi, malı konusunda aklın ve Şer‘in gereklerine aykırı şekilde davranmaya sevkeden hafiflik ve tedbirsizlik halidir. Malını saçıp savuran kişiye de sefîh denir. Bu durum, ehliyeti ortadan kaldırmaz. Sefîh, tüm ibadetlerden sorumludur, işlediği suçlardan dolayı cezaî ehliyeti tamdır. Ancak malının korunması amacıyla sefîhe hukukî tasarruflarında hacir (kısıtlama) getirilebilir. Hacir konulduğunda sefîh, mümeyyiz küçük gibidir. • Sarhoşluk, içki ve benzeri maddelerin alınmasıyla ayıldıktan sonra, yapılan şeylerin hatırlanamayacağı şekilde aklî dengenin kaybedilmesidir. Sarhoşluğun hükümlere etkisi, mübah ve haram yolla olup olmamasına göre iki şekilde değerlendirilir. • İkrah, korkutma ve tehdit yoluyla bir kimseyi normal şartlarda yapmak istemediği bir işi yapmaya zorlamaktır. Zorlayana mükrih, zorlanan kimseye de mükreh denilir. İkrahın hukuken dikkate alınabilmesi için mükrihin yaptığı tehdidi yerine getirebilecek güçte olması şarttır. Aksi takdirde geçerli bir ikrahtan söz edebilmez.
