HADİS TARİHİ VE USULÜ Dersi TEMEL HADİS KAYNAKLARI ÜZERİNE YAPILAN ÇALIŞMALAR soru detayı:

CEVAP:

Bu türün en tanınmış çalışması Hâkim en-Nîsâbûrî’nin (ö. 405/1014) elMüstedrek ale’s-Sahîhayn isimli eseridir. Hâkim en-Nîsâbûrî bu eserinde Sahîhayn’da yer almamakla birlikte ikisinin ya da ikisinden birinin şartlarına uyan hadisleri toplamaya çalışmıştır. Eser Sahîhayn’in müşterek planına göre tertip edilmiş, “Kitâbü’l-îmân” ile başlayıp “Kitâbü’l-ehvâl” ile sona eren elli iki kitaptan oluşmuştur. Eserde sahâbe ve tâbiîn görüşleriyle birlikte 8803 rivâyet mevcuttur. Hâkim en-Nîsâbûrî el-Müstedrek’te hadisleri üç grup halinde zikreder:
1. Buhârî ve Müslim’in ikisinin birlikte şartlarına uygun olan veya onlardan sadece birinin şartına uygun olup da kitaplarında zikretmedikleri hadisler.
2. Buhârî ve Müslim’in ikisinin veya yalnızca birinin şartına uygun olmasa da Hâkim en-Nîsâbûrî’ye göre sahih olan hadisler. O bu hadisleri isnadı sağlam ( ???? ?????? ) diye ifade eder. 3. Hâkim en-Nîsâbûrî’ye göre sahih olmayıp bu duruma işaret etmek amacıyla zikrettiği hadisler.
Hâkim en-Nîsâbûrî hadislerin sıhhatını tespitte titiz davranmayan bir âlim olarak kabul edilir. Dolayısıyla el-Müstedrek’te bulunan hadislerin tamamı sahih değildir. Zehebî (ö. 748/1347) Telhîsü’l-Müstedrek adını verdiği eserinde el-Müstedrek’teki hadislerin sağlamlık derecesini gözden geçrmiştir. Onun tespitine göre eserde bulunan hadislerin yarısı sahih, geri kalan ise zayıf, münker ve mevzû rivâyetlerdir. Dolayısıyla Zehebî’nin bu çalışması dikkate alınmadan el-Müstedrek’in tek başına kullanılmasının isabetli olmayacağı genel kabul görmüştür.

Dârekutnî’nin (ö. 385/995) el-İlzâmât ale’s-Sahîhayn isimli eseri de Sahîhayn’da yer almayan yetmiş hadisi bir araya getiren müstedrek türü bir çalışmadır.