CEVAP:

Değerlerle insanın ilişkisine, değerlerin nasıl “bilindiğine” gelince, burada karşımıza çıkan ilk ana kavram “değer duygusu”dur. Hartmann’ın etik görüşünde merkezi bir yeri olan bu kavram, ilkin değerleri “hisseden”, “gören” bir duygunun adıdır. İkinci olarak ise “değer duygusu”, insanın değerleri ve bir buyruk olarak ortaya çıkan, “olması -yapılması- gerekeni” hissetmesini sağlayan bir “organ” olmasıdır.

Değer yanılsaması ‘değerin yanlış tanınmasıdır. Değer yanılsaması değer duygusuna bağlı değildir, aksine yalnızca değer duygusunun iş görmemesine bağlıdır’ (Hartmann 1962, s. 60-62, 156-160). Hartmann değer körlüğünü de şöyle tanımlar: Değer yanılsamasının ‘sıradan saf negatif biçimi, değer için yetisizlik’. Ama değer körlüğü değer yanılsaması değildir, ‘yalnızca değer duygusunun eksikliğidir.