CEVAP: C Tarih felsefesi ve tarih bilimine bir başka eleştiri de Alman filozof Friedrich Nietzsche’den (184S4O-1R9U00) gelir. Nietzsche 19. yü zyılın genel e¤ilimi olan tarihsel anlam düşüncesinin hasta bir düşüncenin ürünü olduğunu ve bunun bir çöküş işareti olduğunu dile getirmiştir. Nietzsche kendi çağının bir tarihçilik hastalığına yakalandığını söyler ve ona göre bu tarihe düşkünlüğün yaşama ve kültür açısından sakıncaları vardır. Nietzsche’ye göre her şeyi tarihselleştirmek yaşamayı zehirlemekte ve kültürel yozlaşmaya yol açmaktadır. Nietzsche Tarihin, yaşamayı zedeleyecek ve onu soysuzlaştıracak oranda önemsenmesini kendi çağının hastalık belirtilerinden olarak görür (Nietzsche 2012: 405). İnsan yaşamındaki her şeyi tarihselleştiren bu anlayış insani ve toplumsal olan her şeyi tarihe tutsak etmiştir (Özlem 2012: 173). İnsani olan her şeyi tarihselleştirmek de insanın eylem gücü olan güç istencini baltalamaktır. Çünkü insana tarihin ürünü olduğu öğretilmiş; bu da insanın kendisini edilgin görmesine, tarihin yaptığı bir şey olarak görmesine neden olmuştur. Bu anlayışı, Nietzsche’ye göre, insanın kendisini tarihsel olan değer ve inançların, gelenek ve ülkülerin mirasçısı olarak görmesine yol açmıştır. Bunun sonucu ise insanın bu tarihsel olduğunu düşündüğü gelenek ve değerleri sorgulamaması olmuştur. Bu tür değerlere ve tarihe böylesine bir bağlılık insanın yaratıcılığının önündeki en büyük engeldir. Nietzsche’nin tarih anlayışı onun insan anlayışına dayanır. Ona göre insan tarihsel bir yaşam sürdüren bir varlık olarak, tarihsel yaşam sürdürmeyen bir varlık olan hayvandan ayrılır. Nietzsche’ye göre yaşam ve bugün, yani şimdi tarihe göre, yani geleneğe ve gelenekten gelen ölçütlere göre değerlendirilemez. Başka bir deyişle şimdinin, bugünün yaşamı tarihe bağlı kılınamaz, tersine tarih flim- dinin ve bugünün yaşamının ölçütlerine göre değerlendirilmelidir. Başka bir deyişle bugün olup bitmekte olanlardan tarihi yeniden yapmak gereklidir. Nietzsche’ye göre yaşamı tarihin içinden çıkarmayıp tarihi yaşamın içinden çıkarmak gerekir. Nietzsche’nin tarih kaşlısındaki tavrı pratik, pedagojik denebilecek bir tavırdır. Tarih eğitiminin nasıl olması gerektiği konusunda yaşamaya hizmet edebilecek üç tür yararlı tarihten söz eder: anıtsal tarih, antik tarih ve eleştirel tarih. Anıtsal tarih insanların büyük başarılarının örnekler verilerek anlatıldığı tarihtir ve insanlığa büyük yararlar sağlar. Antik tarihte ise insanlığın başından geçenler içinde yaşadığımız çağın dünya görüşü açısından anlatılır. Antik tarih, Hegel’de olduğu gibi Nietzsche için de tarihçinin kendi dünya görüşü ve düşünce modelinin diğer dünya görüşleri ve düşünce modellerinden yalnızca birisi olarak görülmediği, bu yüzden tüm olup bitenlerin tek bir acçıdan anlatıldığı tarihtir. Ama yine de bu haliyle tarihten bir şeyler öğrenmemiz olanaklıdır. Eğitim bakımından asıl yararlı olan tarih ise eleştirel tarihtir. Çünkü bu tarih insanı zorlayıcı, baskı altında tutucu geleneklerden ve tarihe tutsak olmaktan kurtarır. Bu tür tarihte, tarihe bugünün yaşamanın istek ve talepleri açısından bakılır. Tarih gücü istemenin belirlemesi altındaki yaratıcı insanın geleceğe yönelik amaçları ve hedefleri açısından eleştirel olarak ele alınır.