TÜRK SİYASAL HAYATI Dersi Çok Partili Hayat: Siyaset, Partiler, Seçimler soru detayı:
SORU:
Nisbi temsil sisteminin özellikleri nelerdir?
CEVAP:
1961 seçiminden başlayarak Türkiye’de 19461960 arasında uygulanan çoğunluk sistemi terk edilerek nispi temsil esasına geçilmiştir. Her il bir seçim çevresi olarak düzenlenirken milletvekili sayısı 450 olarak belirlendi. Barajlı d’Hondt sistemi benimsendi. Buna göre milletvekili sayıları hesaplanırken her partinin aldığı oylar önce bire, sonra ikiye, sonra üçe, nihayet ilden çıkacak milletvekili sayısına bölündü. En büyük değerler sıralanıp milletvekillikleri buna göre partiler arasında dağıtıldı. 1961’de ülke barajı yoktu. Ama seçim bölgesi barajı vardı. Bu baraj geçerli oyların o seçim çevresinden çıkacak milletvekili sayısına bölünmesiyle elde edildi. Örneğin iki milletvekili çıkacak illerde baraj %50, üç milletvekili çıkacak illerde %33,3, dört milletvekili çıkacak illerde %25,0 vb. 1965’te her bir partinin oy ve temsil oranlarını tamamen eşitlemeye çalışan millî bakiye sistemine geçildi. 1969 seçimlerinden başlayarak 1980’e kadar tekrar d’Hondt sistemine geçildi ama 1961’den farklı olarak seçim çevresi barajı da kaldırıldı.