TEMEL VETERİNER GENETİK Dersi CİNSİYET VE KATILIM soru detayı:
SORU:
Ökaryotik hücrelerde cinsiyetin belirmesi nasıl olur?
CEVAP:
Ökaryotik hücrelerde kromozomlar, otozomal ve cinsiyet kromozomları olarak ayrılmaktadır. Otozomal kromozomların üzerinde cinsiyet özellikleri ile ilgili bazı genler bulunmasına karşılık; cinsiyetin belirmesinde cinsiyet kromozomları etkilidir. Otozomal kromozomlar dışında iki adet cinsiyet kromozomu bulunmaktadır. Memelilerde bu kromozomlar X ve Y kromozomları olarak tanımlanmaktadır. Dişilerde iki X kromozomu vardır. Erkeklerde ise X ve Y kromozomları bulunmaktadır. X kromozomu Y kromozomuna göre daha büyüktür ve daha fazla sayıda gen bulundurmaktadır. Y ve X kromozomlarının üzerinde benzeşim gösteren küçük bir bölge vardır. Bu bölgeler pseudoautosomal (yalancı otozomal) bölgeler olarak adlandırılırlar. Yalancı otozomal bölgeler her iki kromozomun da uç kısımlarındadır ve sinapsis olayı bu kısımlarda olmaktadır. Y kromozomunun bu bölgeleri dışında kalan kısımında X kromozomu üzerinde bulunan genler yoktur (fiekil 6.1). Y kromozomu erkekliğin gelişimi ile ilgili anahtar genleri bulundurur. Y kromozomu yoksa dişilikle ilgili gelişmeler görülür. X kromozomunu taşıyan spermatozoon (sperm hücresi) gene X kromozomunu taşıyan ovum (yumurta) ile birleşirse doğan yavru dişi (XX) olacaktır. Eğer spermatozoon Y kromozomunu taşıyorsa bu sefer X kromozomunu taşıyan ovum ile bu spermatozoon’un birleşmesi sonunda erkek (XY) yavru olacaktır.