SORU: Oluşum yerlerine göre ünsüzler nasıl sınıflandırılabilir?
CEVAP: Ünsüzlerin sınıflandırılmasında kullanılan ölçütlerden birisi, oluşum noktasıdır. Bir ünsüzün çıkarılması sırasında ciğerlerden gelen havanın engellenmesinin ses aygıtının hangi bölgesinde, yani boğumlanmanın söyleyiş organlarının neresinde gerçekleştiği ile ilgilidir. Telaffuz organlarında seslerin oluşmasında önemli rolü oynayan belli noktalar vardır, bunlara boğumlanma noktaları denir. Ünsüzlerin oluşumuna en az iki organ katılır. Çift dudak ünsüzleri: ciğerlerden gelen havanın dudakların kapanması sonucu engellenmesiyle oluşan ünsüzlerdir. Türkçede anlam ayırıcı ses birimler olarak kullanılan dudak ünsüzleri; b, p, m gibi. Diş dudak ünsüzleri; havanın üst dişlerle alt dudak tarafından engellenmesi sonucu oluşan seslere denir, f ve v gibi. Dil ucu diş ünsüzleri; dil ucunun dişlerin arasına değmesi sonucu oluşan seslerdir, d, t, n, s gibi. Diş eti damak ünsüzleri; dil ucunun diş etine değmesi ile oluşan seslerdir, c, ç, ş, j gibi. Ön damak ünsüzleri; dilin ön tarafının ön damağa doğru kabararak, havayı engellemesiyle oluşan seslerdir, g, k, l, r gibi. Art damak ünsüzleri; dilin arka tarafının kabarıp yumuşak damakla birlikte soluğu engellemesi sonucu oluşan seslerdir, g, ğ, k, l gibi. Gırtlak ünsüzleri; soluğun gırtlakta bir tıkanmaya uğramasıyla çıkarılan seslerdir.
