CEVAP:

Ombudsman: “Yurttaş avukatı” ya da “halk hakemi” adlarıyla da anılan ombudsman, yerel yönetimlerde önemli bir işleve sahiptir. Yerel ombudsman, yerel topluluk üyelerinin, yerel yönetimden herhangi bir şikâyetleri olduğunda (örneğin, hizmetin gereği gibi yada hiç yerine getirilmemesi, haksızlığa uğrama vb) konunun incelenip değerlendirilmek üzere başvuracağı makamdır.
Ombudsman sistemi, yönetimin elindeki her türlü bilgi ve belgeye ulaşabilecek yasal yetkiye sahip, uzmanlığa ve bağımsızlığa dayalı, güçlü, etkin ve saygı duyulan bir kurumdur. Uygulandığı ülkelerde, yerel yönetimin üzerinde oldukça önemli etkiler yaratmaktadır.
Günümüzde birçok ülkede görülen ombudsman uygulaması, ilk olarak 1809 yılında İsveç’te başlatılmıştır. Ombudsman kurumunun, tek kişiden ya da bir kuruldan oluşan değişik yapıları vardır.
Ombudsman’ın şikayetleri incelemesi için haksızlık doğurucu belirli bir idari hatanın bulunabileceği varsayımı yeterlidir. İdari işlem ya da eylemin ayrıca, yasaya aykırılık taşıması gerekmez. Ancak, yargı organlarında görüşülmekte olan konularda işlemde bulunamaz.
Ombudsman sonuçları veya kararlarının, yargı kararları gibi doğrudan yaptırım gücü yoktur ve haklarında başvuruda bulunulan yerel yönetim birimlerine “raporlar” biçiminde sunulur. Ancak, ombudsman kurumunun önemi ve saygınlığı nedeniyle, bu raporların vardığı sonuçlar ilgili kuruluşlarca her zaman dikkate alınır ve gereken önlemler ivedilikle yerine getirilir. Bu açıklamalardan anlaşılacağı gibi ombudsman, yurttaşlarla yerel yönetim arasındaki uyuşmazlıklarda bir tür yargı işlevi görmesine rağmen, olağan yargı erkine bağlı bir birim de değildir.
Ülkemizde ise, bu kurum diğer ülkelere kıyasla çok geç uygulamaya girmiştir. 14.06.2012 tarih ve 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun 3 üncü Maddesinde Kanunun uygulama alanına, merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri ile sosyal güvenlik kurumu gibi idarelerin yanında mahalli idareleri ve mahalli idare birliklerini de almıştır. Ancak, bu Kurumun uygulama alanındaki kapsam genişliği karşısında sadece mahalli idareler ombudsmanlığı oluşturmakta faydalı olabilir. Kanunun incelenmesinde ombudsman kelimesi yerine, kamu baş denetçisi ve kamu denetçisi kelimelerinin kullanıldığını görmekteyiz. Ombudsmanı uyarlayan ülkelerin, kurumu kendi sistemlerine uyarlayarak adapte ettikleri görülmektedir. Ombudsman kelimesinin Türkçe karşılığı olarak; arabulucu, kamu hakemi, medeni hakların savunucusu, parlemento komiseri gibi tanımlamalar da kullanılmaktadır