İSLAM TARİHİ VE MEDENİYETİ I Dersi I.VELİD'DEN YIKILIŞINA KADAR EMEVİLER soru detayı:
SORU:
Ömer b. Abdülaziz’in Malî alanda yaptığı düzenlemeleri açıklayınız.
CEVAP:
Ömer b. Abdülaziz başarılı bir vergi reformu gerçekleştirdi. Fethedilen toprakların Müslümanların ortak mülkü olduğu düşüncesinden hareketle 100 (718-719) yılından itibaren haraç arazilerinin satışını yasakladı. Daha önce Müslümanlara satılmış olan bu türden araziler için toprak vergisi haraç, mahsul vergisi öşür olmak üzere iki vergiyi birlikte aldı. Emevî valileri, zimmîler arasında ihtida hareketinin hızlanması üzerine devletin cizye geliri azaldığı için mevalîden de cizye almaya başlamışlardı. Ömer b. Abdülaziz Müslüman olmanın cizyeyi düşürdüğü ilkesini yeniden yürürlüğe sokarak mevalîden haksız bir şekilde alınan bu vergiyi kaldırdı. Bütün valilerine emirler göndererek hangi ırk ve kökenden olursa olsun Müslüman olanların eşit olduğunu bildirdi. Ayrıca dinî bir esasa dayanmayan bütün vergileri de kaldırdı. Deniz ticaretiyle tarımı teşvik ederek sulama işlerine önem verdi. Vergilerin mahallinde harcanmasını istedi. Yeterli geliri olmayan bölgelere ek bütçe verdi. Malî sistemle ilgili olarak aldığı tedbirlerle güçlenen devlet hazinesini savaş yapmak veya isyanları bastırmak yerine halkın refah düzeyini yükseltmek için kullandı. Ticaretle uğraşanlar dışında herkese yeterli miktarda maaş bağlandı ve böylece ülkede muhtaç kimse kalmadı. Zekât verilecek Müslümanların sayısının azalması sebebiyle artan zekât ve vergi gelirlerinin bir kısmı esirleri kurtarmak, borçlulara yardım etmek, fakir bekârları evlendirmek için kurulan fonlara aktarıldı.