BİREYSEL İŞ HUKUKU Dersi İşin Kişiler Bakımından Düzenlenmesi soru detayı:
SORU: Onbeş Yaşından Küçükler'in durumunu anlatınız.
Onbeş Yaşından Küçükler'in durumunu anlatınız.
CEVAP: Onbeş Yaşından Küçükler
Türk Hukuku’nda kural olarak onbeş yaşını doldurmamış küçüklerin çalıştırılmaları yasak- tır. Bununla birlikte ondört yaşını doldurmuş ve zorunlu ilköğretim yaşını tamamlamış çocukla- rın birtakım şartlarla bazı hafif işlerde çalıştırı- labilmeleri de mümkündür. İş Kanunu’nun 71. maddesinin 1 ve 2. fıkrasına göre “Onbeş yaşını doldurmamış çocukların çalıştırılması yasaktır. An- cak, ondört yaşını doldurmuş ve zorunlu ilköğretim çağını tamamlamış olan çocuklar; bedensel, zihin- sel, sosyal ve ahlaki gelişmelerine ve eğitime devam edenlerin okullarına devamına engel olmayacak ha- fif işlerde çalıştırılabilirler. Ondört yaşını doldurma- mış çocuklar ise bedensel, zihinsel, sosyal ve ahlaki gelişmelerine ve eğitime devam edenlerin okullarına devamına engel olmayacak sanat, kültür ve reklam faaliyetlerinde yazılı sözleşme yapmak ve her bir fa- aliyet için ayrı izin almak şartıyla çalıştırılabilirler.
Çocuk ve genç işçilerin işe yerleştirilmelerinde ve çalıştırılabilecekleri işlerde güvenlik, sağlık, beden- sel, zihinsel ve psikolojik gelişmeleri, kişisel yatkınlık ve yetenekleri dikkate alınır. Çocuğun gördüğü iş onun okula gitmesine, mesleki eğitiminin devamı- na engel olamaz, onun derslerini düzenli bir şekilde izlemesine zarar veremez.” Onbeş yaşından küçük- lerin çalıştırılabilecekleri hafif işler, yapısı ve nite- liği itibariyle ve yerine getirilmesi sırasındaki özel koşullara göre; çocukların gelişmelerine veya sağ- lık ve güvenliklerine zararlı etki ihtimali olmayan ve okula devamını, mesleki eğitimini veya yetkili merciler tarafından onaylanmış eğitim programına katılımını ve bu tür faaliyetlerden yararlanma- sını engellemeyen işlerdir.
Bir çocuk ancak ondört yaşını doldurmuş ve ilköğretini tamamlamışsa işçi olarak ha- fif işlerde çalıştırılabilir.
Belirtelim ki çalışma yaşı açısından getirilen sı- nırlama ayrıca çalışma süreleri bakımından da uy- gulanır. Bir başka ifadeyle, zorunlu ilköğretim ça- ğını tamamlamış ve örgün eğitime devam etmeyen çocukların çalışma süreleri günde yedi ve haftada otuzbeş saatten; sanat, kültür ve reklam faaliyetle- rinde çalışanların ise günde beş ve haftada otuz sa- atten fazla olamaz. Ancak onbeş yaşını tamamlamış çocuklar için bu süre, günde sekiz ve haftada kırk saate kadar artırılabilir. Okul öncesi çocuklar ile okula devam eden çocukların eğitim dönemindeki çalışma süreleri, eğitim saatleri dışında olmak üze- re, en fazla günde iki saat ve haftada on saat olabilir (İK m.71, f.4, 5).
Onbeş Yaşından Küçükler
Türk Hukuku’nda kural olarak onbeş yaşını doldurmamış küçüklerin çalıştırılmaları yasak- tır. Bununla birlikte ondört yaşını doldurmuş ve zorunlu ilköğretim yaşını tamamlamış çocukla- rın birtakım şartlarla bazı hafif işlerde çalıştırı- labilmeleri de mümkündür. İş Kanunu’nun 71. maddesinin 1 ve 2. fıkrasına göre “Onbeş yaşını doldurmamış çocukların çalıştırılması yasaktır. An- cak, ondört yaşını doldurmuş ve zorunlu ilköğretim çağını tamamlamış olan çocuklar; bedensel, zihin- sel, sosyal ve ahlaki gelişmelerine ve eğitime devam edenlerin okullarına devamına engel olmayacak ha- fif işlerde çalıştırılabilirler. Ondört yaşını doldurma- mış çocuklar ise bedensel, zihinsel, sosyal ve ahlaki gelişmelerine ve eğitime devam edenlerin okullarına devamına engel olmayacak sanat, kültür ve reklam faaliyetlerinde yazılı sözleşme yapmak ve her bir fa- aliyet için ayrı izin almak şartıyla çalıştırılabilirler.
Çocuk ve genç işçilerin işe yerleştirilmelerinde ve çalıştırılabilecekleri işlerde güvenlik, sağlık, beden- sel, zihinsel ve psikolojik gelişmeleri, kişisel yatkınlık ve yetenekleri dikkate alınır. Çocuğun gördüğü iş onun okula gitmesine, mesleki eğitiminin devamı- na engel olamaz, onun derslerini düzenli bir şekilde izlemesine zarar veremez.” Onbeş yaşından küçük- lerin çalıştırılabilecekleri hafif işler, yapısı ve nite- liği itibariyle ve yerine getirilmesi sırasındaki özel koşullara göre; çocukların gelişmelerine veya sağ- lık ve güvenliklerine zararlı etki ihtimali olmayan ve okula devamını, mesleki eğitimini veya yetkili merciler tarafından onaylanmış eğitim programına katılımını ve bu tür faaliyetlerden yararlanma- sını engellemeyen işlerdir.
Bir çocuk ancak ondört yaşını doldurmuş ve ilköğretini tamamlamışsa işçi olarak ha- fif işlerde çalıştırılabilir.
Belirtelim ki çalışma yaşı açısından getirilen sı- nırlama ayrıca çalışma süreleri bakımından da uy- gulanır. Bir başka ifadeyle, zorunlu ilköğretim ça- ğını tamamlamış ve örgün eğitime devam etmeyen çocukların çalışma süreleri günde yedi ve haftada otuzbeş saatten; sanat, kültür ve reklam faaliyetle- rinde çalışanların ise günde beş ve haftada otuz sa- atten fazla olamaz. Ancak onbeş yaşını tamamlamış çocuklar için bu süre, günde sekiz ve haftada kırk saate kadar artırılabilir. Okul öncesi çocuklar ile okula devam eden çocukların eğitim dönemindeki çalışma süreleri, eğitim saatleri dışında olmak üze- re, en fazla günde iki saat ve haftada on saat olabilir (İK m.71, f.4, 5).