CEVAP:

Bankacılık için önemli olan diğer bir risk türü operasyonel risktir. Bu riskin hesaplanması kredi ve piyasa riskine göre daha karmaşıktır. Bankadaki her bir faaliyette oluşabilecek risklerin tanımlanması, bunların etkisinin büyüklüğü ve etki olasılığının tahmin edilmesi gerekir. Bankanın etkinin büyüklüğünü ve etki
olasılığını tahmini, benzer nitelikte faaliyet yapan bankaların maruz kaldığı risklere ait verilerin toplanması ve bu verilerin hesaplamada kullanılmasıyla mümkündür. Operasyonel riskin hesaplanmasındaki en temel güçlük verinin temin edilmesidir.
Bankacılık standartlarında temel operasyonel riskler ve bunlara ilişkin bazı örnekler aşağıdaki gibi sayılmıştır:
1. Banka içi yolsuzluk: Varlıkların çalınması ve vergiden kaçınılması gibi hususlar.
2. Banka dışı yolsuzluk: Bilgilerin çalınması ve bankanın soyulması gibi hususlar.
3. Personel uygulamaları ve iş güvenliği: Ayrımcılık, ücretler, çalışanların sağlık ve güvenliği gibi hususlar.
4. Müşteri, ürün ve faaliyet uygulamaları: Piyasanın maniple edilmesi, rekabet kuralları ve başkası adına yapılan işlemler gibi hususlar.
5. Maddi varlıkların zarar görmesi: Doğal afetler, terör ve ayaklanma gibi hususlar.
6. Faaliyetlerin durması veya sistemlerin çalışmaması: Araçların, yazılımın ve donanımın çalınması gibi hususlar.
7. Uygulama ve süreç yönetimi: Veri girişi hataları ve zorunlu raporların üretilmemesi gibi hususlar.Bankalar her zaman operasyonel riskleri yönetmek için kontrol noktaları oluştururlar ve önlemler alırlar. Örneğin, banka içi yolsuzluğun önlenmesi için kasa sayımları her akşam düzenli olarak yapılır.
Benzer şekilde, bankalar soygun veya terör saldırısına maruz kalmamak için bütün şubelerde güvenlik görevlisi ve kamera sistemleri kullanırlar.
Operasyonel riske ilişkin sermaye bulundurma yükümlülüğü Basel-II ile birlikte gelmiştir. Operasyonel risk temelde dört yöntemden biriyle hesaplanır. Bu yöntemler, temel gösterge yöntemi, standart yöntem, alternatif standart yöntem veya ileri ölçüm yaklaşımıdır. İleri ölçüm yaklaşımı, yukarıdaki belirtilen faaliyet bazında risk hesaplaması gerektirmekte olup, veri ve modelleme güçlüklerinin bulunması nedeniyle burada işlenmeyecektir. Bankalarda genellikle temel gösterge yöntemi kullanılmaktadır (BDDK, 2015).Temel gösterge yaklaşımında, bankanın son üç yıl itibarıyla gerçekleşen yıl sonu brüt gelir tutarlarının
ortalaması yüzde 15 ile çarpılır ve operasyonel risk olarak hesaplanır. Brüt gelir, bazı gelir unsurlarının düşülmesi suretiyle hesaplanır (BDDK, 2015).
Standart yöntemde, bankanın faaliyet kolları bazında yıl sonu brüt gelir tutarları, ilgili faaliyet kolunun oranı ile çarpılmak suretiyle her bir faaliyet koluna ilişkin operasyonel risk olarak hesaplanır. Geçmiş üç yıllık operasyonel risk tutarları karşılaştırılmak suretiyle toplam operasyonel risk ve operasyonel riske
esas tutar belirlenir. Faaliyet kollarının tanımına ve faaliyet kollarına ilişkin oranlara aşağıda yer verilmiştir (BDDK, 2015).