MODERN ORTADOĞU TARİHİ Dersi Merkezî Ortadoğu: Suriye, Filistin-İsrail, Lübnan soru detayı:

CEVAP:

Osmanlı açısından Suriye’de asıl sorunlar XIX.
yüzyılın ikinci yarısında başladı. Osmanlı’nın bölgeye
hükmettiği 400 yıl boyunca, büyük ölçüde barışık ve
istikrarlı bir dönem yaşayan Suriye, 19. yüzyılda bazı
olumsuz siyasi, ekonomik ve kültürel değişikliklere sahne
oldu. 1830-1860 yılları arasında özellikle Avrupalılarla
ticaretin yol açtığı ekonomik ve politik gelişmeler,
Müslüman olmayanların ekonomik statüsünün
yükselmesine yardım etmiştir. İlaveten Osmanlı’daki
reform hareketlerinin, gayrimüslim kesimleri politik ve
sosyal olarak kayırdığının düşünülmesi Müslüman
çoğunluk arasındaki huzursuzluğu arttırdı. Gerilimin
temeli 1832 yılında Mısır valisi M. Ali Paşa’nın oğlu
İbrahim Paşa’nın bölgeyi işgali sırasında atıldı. İbrahim
Paşa, kendi müttefiki olan Lübnanlı Hıristiyanlara gözle
görülür bir ayrıcalık vererek, eyaletin tımar yönetimini
onlar eliyle yürütmüş ve alkol satımı dahil Hıristiyanlara
birçok serbestlik sağlanmıştı.
1840 yılında Osmanlı merkezî yönetimi bölgeyi yeniden
kontrolü altına aldığında Müslümanların beklentilerinin
tam tersi bir uygulama içine girdi. 1839’da ilan edilmiş
olan Gülhane Hattı Hümayunu ile Osmanlı sultanının din
farkı gözetmeksizin bütün Osmanlı tebaasına yasal eşitlik
tanıyacağı fakat Mısır yönetiminin Hıristiyanlara
tanıdıkları ayrıcalıkların da aynen süreceği ilan ediliyordu.
Çok geçmeden 1856 Tanzimat Fermanı, tüm kesimler
arasında hukuki olarak eşitlik getirdiğinde sıkıntılar baş
gösterdi. Sosyal hoşnutsuzluk, önce 1838-1845 arası
Maruni-Dürzi, 1860’dan itibaren Müslüman-Dürzi ve
Müslüman-Hıristiyan çatışmalarına dönüştü.