OSMANLI TARİHİ (1876-1918) Dersi DIŞ POLİTİKA'DA ZOR YILLAR: II. ABDÜLHAMİD'İN DIŞ POLİTİKASI soru detayı:

CEVAP:

Osmanlı Devleti karşılaştığı felaketler ve özellikle 1878 Berlin Kongresi pek çok toprak kaybına neden oldu. Rusya hasım devlet idi. Fransa ve İngiltere Osmanlı toprak bütünlüğünü garanti eden 1856 Paris Anlaşmasına sadık kalmayacaklarının işaretlerini veriyorlardı. Fransızlar 1881’de Tunus’u; İngilizler de 1882 yılında Mısır’ı işgal ederek bu siyasetlerini açıkça ortaya koydular. Osmanlı Devleti’nin dış destek sağlayabileceği alternatiflere ihtiyacı vardı. Hiç bir Müslüman müstemlekesi olmayan; mutlakıyet yönetimi Osmanlı’yı andıran; şehzadeliği sırasında ziyaret ettiğinde II. Abdülhamid’in de beğenisini kazanan Almanya en iyi alternatif idi. Devletlerin Ermeni meselesindeki dayatmaları karşında Almanya’nın daha ılımlı siyaset takip ediyor olması da bir avantaj idi. İşte bu değerlendirmeler ışığında Osmanlı-Alman yakınlaşması başladı. Osmanlı Alman ilişkileri II. Wilhelm’in 1888 yılında imparator olması ile hız kazandı. Yeni imparator, Bismark’ın Avrupa merkezli politikalarına karşılık dünya politikaları takip etmeyi tercih ediyordu. Üstelik bu politikalarda doğuya doğru yayılmayı esas alan II. Wilhelm, II. Abdülhamid’in de diplomatik girişimleri ile Alman sermayesinin Osmanlı topraklarında yatırım yapmasını hararetle destekledi. Bu durumun farkında olan II. Abdülhamid, II. Wilhelm’i İstanbul’a davet etti ve ilk ziyareti 1889 yılında gerçekleşti. Bu ziyaretten kısa bir süre önce Osmanlı hükümeti İzmit-Ankara demiryolu inşa
ve işletme imtiyazını Deutsche Bank’a verdi. Bu maksatla kurulan şirket hızla inşa faaliyetine girişerek 1890 yılı ortalarında İzmit-Adapazarı hattını hizmete soktu. Bu hattın açılış töreninde ilk defa Osmanlı hükümetinin demiryolunun Almanlar eliyle Bağdat’a kadar uzatılması dile getirildi. Osmanlı Devleti ile Almanya arasında başta askeri alanda olmak üzere siyasi ve iktisadi pek çok ortak projeler gerçekleştirildi. İngiltere, Fransa hatta Rusya’nın aşırı tepkilerine neden olan Berlin-Bağdat demiryolu projesi bunların başında gelmekteydi. Aslında bu ilişkiler daha sonra iki devletin Birinci Dünya Savaşı’nda müttefik olmalarını alt yapısını hazırladı.