CEVAP:

Batı’yla Haçlı seferleriyle başlayan ilişkiye rağmen, III. Ahmet devrine kadar, fikir ve sanat alanlarında doğurucu niteliklere sahip etkiler olmamıştır. Kara Mehmet Paşa’nın Viyana’ya yaptığı sefer heyetine katılan Evliya Çelebi, Avrupa’yla ilişkilerimizi konu edinen bir eser yazmıştır. O, bu eserinde, Viyana ziyareti sırasında oradaki ordunun, düzenli ve disiplinli olduğunu, onların, askerî alanda çok iyi düzenlenmiş savunmayı güçlendirici sistemleri bulunduğunu bildirmektedir. 28 Çelebi Mehmet Efendi ise, l721’de gittiği Paris’le ilgili padişaha sunduğu sefaretnamesinde, Avrupa’da yeni teknikler, bilim kurulları, askerî okullar, hastaneler, rasathaneler, teşrihhaneler, limanlar, karantina yöntemleri, hayvanat bahçeleri, park, tiyatro ve opera gibi hiç bilinmeyen eğlence yerleri bulunduğunu belirtir. 28 Çelebi Mehmet Efendi'nin oğlu  Said Mehmet Efendi de aynı gezide matbaalarla ilgili gözlemlerini İbrahim Müteferrika ile paylaşmıştır.