OSMANLI TARİHİ (1876-1918) Dersi SON HAMLE: II. MEŞRUTİYET YILLARINDA OSMANLI DEVLETİ soru detayı:
SORU:
Osmanlıcılık fikrine ters düşen Kanun-i Esasi’ye eklenen 120. maddeden sonra cemiyetlerle ilgili hangi gelişmeler yaşandı?
CEVAP:
Farklı etnik guruba mensup ve milliyetçi eğilimleri olan bu cemiyetlerin amacı İttihatçıların “Osmanlıcılık” fikrine ters düşmekteydi. Bu da toplumu germeye başladı. Bu soruna bir çözüm bulmak üzere 19 Ağustos 1909 tarihinde çıkarılan Cemiyetler kanunu ile en azından kuruluşlar izne bağlanacaktı ve milli hedef güden cemiyetlere izin verilmeyecekti. Fakat ondan önce faaliyete başlamış cemiyetler bir şekilde varlıklarını sürdürmeye devam etti. Aslında II. Abdülhamid’in tahttan indirilmesine giden süreç de böyle başladı. Meclisteki çoğunluğa rağmen bir taraftan bürokraside yer edinememiş, diğer taraftan muhalefet ile yüz yüze gelmiş olan İttihatçılar kendilerini güvende hissetmiyorlardı. Zira kısa zaman içinde yukarıdaki sözü edilen cemiyetlerden başka İttihatçılara muhalif Fedâkâran-i Millet (kuruluşu: Ağustos 1908); Ahrar Fırkası (kuruluşu: 14 Eylül 1908) ve İttihad-i Muhammedî Cemiyeti kuruldu.