YAŞLI PSİKOLOJİSİ Dersi GELİŞİMİN TEMEL KAVRAMLARI VE YAŞLILIK DÖNEMİ İLE İLİŞKİSİ soru detayı:
SORU:
Öğrenmenin gerçekleşmesi için bireyde hangi düzeylerin oluşması gerekmektedir?
CEVAP:
Öğrenmenin gerçekleşmesi için bireylerin belli bir hazırbulunuşluk düzeyine ulaşmaları (Bacanlı, 2000) ve alıştırma yapmaları (Shaer ve Kipp, 2010) gerekmektedir. Hazırbulunuşluk olgunlaşma ve önceki deneyimlerin etkisiyle bireylerin herhangi bir beceriyi yapabilecek
düzeye gelmesidir. Alış tırma ise belli bir beceriyi
pekiş tirmek ve geliş tirmek için yapılan tekrarlardır.
Örneğ in ilkokula baş layan bir çocuğ un yazı yazmayı
öğ renmesi için öncelikle parmak kasları kalem tutabilecek
kadar olgunlaşmalıdır. Bu çocuğ un daha önce kalemlerle
oynaması, boyama yapması, kalemin ne iş e yaradığ ını
bilmesi, yazı yazmaya ilgi duyması, istekli olması ve
güdülenmesi de hazırbulunuşluğ unu arttıran ve
öğ renmesini kolaylaş tıran faktörler arasında yer
almaktadır. Bu koş ullara sahip bir çocuğ un yazı yazmayı
öğ renmek için hazır olduğ unu söyleyebiliriz. Bu çocuğ un
yazı yazma becerisini kalıcı olarak kazanması ise
alış tırmalar aracılığ ı ile gerçekleşmektedir. Bir başka ifade
ile bu çocuk dikkatlice çalış tığ ı ve tekrarlar yaptığ ı zaman
yazı yazmayı kalıcı bir ş ekilde öğ renebilecektir. Ancak
öğ renme sürecinde kullanılan alış tırmaların etkililiğ i
bireylerin olgunluk ve hazırbulunuş luk düzeyleri ile
yakından ilişkilidir. Buna göre alış tırmalar bireylerin
olgunluk ve hazırbulunuş luk düzeyleri ile orantılı olduğ u
zaman etkili olmaktadır. Çünkü bireylerin olgunluk ve
hazırbulunuş luk düzeylerinin altında olan alış tırmalar
bireylerin o etkinlikten sıkılmasına yol açmakta ve doyum
almasını engellemektedir. Hazır bulunuş luluk düzeylerinin
üstünde olan alış tırmalar ise bireylerin zorlanmasına ve
baş arısız olmasına neden olmaktadır. Görüldüğ ü gibi
öğ renme, olgunlaşmanın ve çevrenin etkisiyle meydana
gelmektedir. Öyle ki, bireyler davranış ları- nın pek çoğ unu
öğ retmenlerinin, ebeveynlerinin ya da diğ er önemli
kiş ilerin yardımıyla ve onları gözleyerek kazanmaktadır.
Bu da davranış ların çoğ unun çevreyle etkileş im sürecinde
öğ renildiğ ini göstermektedir. Öğ renme, bireylerin
çevrelerine uyum sağ lamalarını kolaylaş tırmaktadır.
Çünkü öğ renme sayesinde bireyler çevrelerinde sürmekte
olan yaş am biçimine entegre olabilmekte ve kendilerini bir
gruba ait hissetmektedirler. Örneğ in konuşma
olgunlaşmaya bağ lı bir davranış tır. Her birey zamanı
geldiğ inde konuşmaya başlamakta ve o andan itibaren de
çevresindeki yetiş kinler aracılığ ı ile bulunduğ u ülkenin
dilini öğ renmektedir. Böylece zamanla doğduğ u,
büyüdüğ ü ve yaş amını devam ettirdiğ i çevreyi daha iyi
tanımakta, alışmakta ve benimsemektedir. Yaş lılık
döneminde de bireyler öğ renme sayesinde edindikleri bilgi
ve becerileri kullanarak kendilerinde ve çevrelerinde
meydana gelen değ iş iklikleri anlamlandırmakta ve buna
göre konum almaktadırlar.