SORU: Özel mallar – Kamusal mallar kavramlarını açıklayınız?
CEVAP: Piyasa sisteminde alınıp satılan mallar özel mallardır. Özel firmalar tarafından üretilen mallar iki önemli özelliğe sahiptir. Özel sektör tarafından üretilen bir mal bir tüketici tarafından kullanılınca, diğer tüketicilerin o maldan kullanacakları miktar azalır. Örneğin bir kişi bir mağazadan bir çift ayakkabı satın alınca, diğer kişilerin satın alabilecekleri ayakkabı miktarı azalır. Bu özellik kısaca tüketimde rakiplilik diye nitelendirilir. Ayrıca özel sektör tarafından üretilen bir maldan sadece o malı satın alan kişi kullanabilir. Bir başka deyişle, özel sektör tarafından üretilen bir malın satın alan kişi dışındaki kişiler tarafından kullanılması önlenebilir. Örneğin bir çift ayakkabıyı sadece onu satın alan kişi kullanır. Bu özellik kısaca dışarıda tutulabilme diye nitelendirilir. Bu bağlamda rakiplilik ve dışarıda tutulabilme özelliklerine sahip olan mallara özel mallar denir. Kamusal mallar ise tamamen piyasa sistemi içinde üretilip satılmazlar. Ekonomistler tarafından kullanılan kamusal mal terimi, malın kamu tarafından sağlanmasını gerektirmez. Bunun yerine mala ait iki özelliğe göre kamusal mal tanımı yapılır. Bu iki özellik; Tüketimde rakip olmaması ve kimsenin dışarıda tutulamamasıdır. Belli bir üretim seviyesinde, malın bir kişi tarafından tüketilmesi, diğerlerinin tüketim miktarını azaltmıyorsa tüketimde rakipsizdir. Bu tanım biraz değişik gibi görünse de bu tür mallar vardır. Düşman saldırılarının olasılığını azaltan bir nükleer denizaltı düşünelim. Bir kişinin elde ettiği korunma diğerlerinin korunmasını azaltmayacaktır. Kamusal malların diğer özelliği kimsenin dışlanamamasıdır. Dışlayamamak demek malın faydasının sadece seçilen belli kişilere olmasının imkânsızlığı veya çok masraflı olmasıdır. Yani kişi para ödese de, ödemese de üretilen üründen faydalanabilir.
