YENİ TÜRK EDEBİYATINA GİRİŞ I Dersi Özyaşamöyküsü, Yaşamöyküsü, Anı soru detayı:
SORU:
Öznel bakış açısıyla yazılmış yaşamöyküleri ne tür metinlerdir?
CEVAP: Araştırma ve belgelerden çok, birinci derece tanıklıklara dayanarak yazılan “anı yaşamöyküleri” vardır ki bunlar bir yanıyla anı sayılabilirler. Baba-kız, anne-kız, anne-oğul, baba-oğul ilişkisi- ne dayanarak yazılan bu tür yaşamöykülerinin ilki Fatma Aliye Hanım’ın Ahmet Cevdet Paşa ve Zamanı adlı eseridir. Cumhuriyet döneminde Meral Ataç’ın Babam Nurullah Ataç, Gülsün Bilgehan’ın Mevhibe, Ayşe Sarısayın’ın Çok Şey Yarım Hâlâ: Ayşe Sarısayın Babası Behçet Necatigil’i Anlatıyor, Gündüz Vassaf ’ın Annem Belkıs gibi eserleri örnek gösterilebilir. Bu eserlerde Türk siyasetinde, edebiyatında, biliminde önemli yere sahip olan kişilerin yaşamöyküleri, tanıklıklara dayanarak ve zaman dizinsel anlatılırken anı, gözlem ve izlenimlere yer verilir. Yazarlık konusunda herhangi bir iddiası olmayan ama anne babalarının yaşamının bilinmeyen yanlarını yazarak başkalarına aktarmayı amaçlayan kişiler tarafından kaleme alınmış bu tür yaşamöykülerinin değeri, belgelere değil birinci derece gözlemlere dayalı olmasındadır. Bundan dolayı tam anlamıyla nesnel bir yaklaşımla yazılmamışlardır. Fakat kurgusal da değildirler.
Araştırma ve belgelerden çok, birinci derece tanıklıklara dayanarak yazılan “anı yaşamöyküleri” vardır ki bunlar bir yanıyla anı sayılabilirler. Baba-kız, anne-kız, anne-oğul, baba-oğul ilişkisi- ne dayanarak yazılan bu tür yaşamöykülerinin ilki Fatma Aliye Hanım’ın Ahmet Cevdet Paşa ve Zamanı adlı eseridir. Cumhuriyet döneminde Meral Ataç’ın Babam Nurullah Ataç, Gülsün Bilgehan’ın Mevhibe, Ayşe Sarısayın’ın Çok Şey Yarım Hâlâ: Ayşe Sarısayın Babası Behçet Necatigil’i Anlatıyor, Gündüz Vassaf ’ın Annem Belkıs gibi eserleri örnek gösterilebilir. Bu eserlerde Türk siyasetinde, edebiyatında, biliminde önemli yere sahip olan kişilerin yaşamöyküleri, tanıklıklara dayanarak ve zaman dizinsel anlatılırken anı, gözlem ve izlenimlere yer verilir. Yazarlık konusunda herhangi bir iddiası olmayan ama anne babalarının yaşamının bilinmeyen yanlarını yazarak başkalarına aktarmayı amaçlayan kişiler tarafından kaleme alınmış bu tür yaşamöykülerinin değeri, belgelere değil birinci derece gözlemlere dayalı olmasındadır. Bundan dolayı tam anlamıyla nesnel bir yaklaşımla yazılmamışlardır. Fakat kurgusal da değildirler.