GÖÇ VE GÖÇ SORUNLARI Dersi Göç Teorileri soru detayı:

CEVAP:

Petersen, bireysel ve sınıfsal farklılıkları da göz önüne alarak oluşturduğu beş göç tipini kısaca şöyle açıklamaktadır:

a. İlkel göç: Doğal çevrenin itmesi sonucunda oluşan göçlerdir. Bu göç tipi; kuraklık, kötü hava koşulları gibi çevrenin yarattığı zorluklardan kaynaklı göçleri kapsar. Burada ilkel göç, doğal güçlerle başa çıkamama sonucu ortaya çıkmaktadır. Göç eden bir grubun muhafazakâr bir biçimde aynı çevreye sahip olma eğilimi vardır; örneğin pastoral insanlar, alışmış oldukları yaşama devam edebilecekleri otlaklarda kalma gayreti içinde olmuşlardır. Eski yaşam biçimlerini sürdürebilmek isteyen kişiler bunu devam ettirebilecekleri bir yer buluncaya kadar göçebe topluluklar olarak dolaşmaktadırlar.

b. Zorlama göç: Yönetimi elinde tutan otorite tarafından bir topluluğun göçe zorlanması ile oluşan göç tipidir. Bu göç tipinde, topluluğun göç etmekten başka seçeneği yoktur. Nazilerin Yahudileri göçe zorlamak için uyguladığı politikalar bu göç türüne örnek gösterilmektedir. Bu göç türü insanlık tarihi içinde önemli bir göç türü olarak karşımıza çıkmaktadır. Bir bölgeye gelen daha güçlü insanlar o bölgede bulunan daha zayıf grupları yerlerinden edebilirler. Bu göç türünde göçmen kişi değil göçe zorlayan otorite nedeniyle göç gerçekleşmektedir.

c. Yöneltilmiş göç: Potansiyel göçmenlerin, göç edip etmeme konusunda karar verme gücünü ellerinde bulundurabildikleri göç tipidir. Yöneltilmiş göçte sömürgelerde yaşanan kölelik benzeri uygulamalar söz konusu olmaktadır. Belli bir sözleşme ile İngiliz sömürgelerine göç eden beden işçisinin genellikle borçlanma ile hizmet sürelerinin uzaması durumu söz konusudur. Kölelik benzeri bir uygulama olan bu sistemde niteliksiz işgücünün vatanına geri dönebilmesi nadiren söz konusu olmaktadır. Yöneltilmiş göçte de göçmenin iradesi çok belirleyici olmamaktadır. Bu göç türünde göçmenler büyük ölçüde pasiftir.

d. Serbest göç: Göç kararının tamamen göçmenlerde olduğu göç tipidir. Bu göç tipi, kitlesel göçlerden çok, bireysel nedenlerle oluşan kişisel göçleri tanımlamaktadır. Serbest göç yenilik ve daha iyi koşullara kavuşmak için gerçekleştirilen göçtür. Demiryolları, limanlar, güvenli buharlı gemiler gibi ulaştırma imkânlarının artması göçlerin de artmasına neden olmaktadır. Giderek daha fazla sayıda insan daha iyi yaşam koşullarına kavuşacakları yerlere göç etmektedirler. Petersen bu duruma örnek olarak 1861- 70 yıllarında ortalama göçmen sayısının 9.300’e çıktığını göstermekte ve bu noktada göçün artık bireysel olmaktan çıktığını ifade etmektedir. Coğrafi uzaklıkları azaltan teknolojiler göçleri arttırmaktadır.

e. Kitlesel göç: Bu göç tipi, bir ülkeden veya bir bölgeden başka bir yere çok sayıda insanın göç etmesini ifade etmektedir. Dünyadaki ulaşım ağı ve teknolojinin gelişmesi kitlesel göçleri yaratmıştır. İnsanın kentler, bölgeler, ülkeler arasındaki bireysel ve kitlesel hareketi eski devirlerden günümüze kadar devam etmektedir. Küreselleşme ile birlikte ekonomik düzenin uluslararası boyutta kazandığı yaygınlık, iletişim ve ulaşım teknolojilerinde yaşanan ilerlemeler insanların ülkeler arasındaki hareketlerini göç olarak adlandırılan uzun süreli yerleşimlerini arttıran gelişmelerdir (