CEVAP:

Protokolde en önemli konulardan birincisi, kişi ve kurumların öndegelim (öncelik-sonralık) sıralamasıdır. Türkiye’de devlet (başkent) öndegelim sıralaması son olarak 08.05.2008 tarihli Cumhurbaşkanlığı onayı ile; il protokol öndegelim sıralaması Bakanlar Kurulu kararı ile yürürlüğe konulan 05.05.2012 tarihli ve 28283 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Törenler Yönetmeliği eki Liste’de belirlenmiştir. Kurumların öngelim sıralamaları ise, kurumsal yönetmelik, yöngerge ve onaylarla belirlenmektedir. Örneğin Dışişleri Bakanlığının öndegelim sıralaması, 01.03.2011 tarihli ve 27861 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan “Dışişleri Bakanlığı Personeline İlişkin Öndegelim Esasları Hakkında Yönetmelik” te belirlenmiştir.

Tarih boyunca uluslararası ilişkilerde devletlerin ve devlet adamlarının öndegelimi sorun olmuş; bu sorun ilk kez 1815 Viyana konferansında karara bağlanmıştır. Buna göre bir ülkede büyükelçilerin (ülkelerin) öndegelim sırası, o ülkeye atanan ve göreve başlayan büyükelçilerin, o ülkenin devlet başkanı tarafından kabul tarih ve saatidir.

İlke olarak protokolde (kamusal, kurumsal ve toplumsal yaşamda) makam, unvan, rütbe sahibi önde gelir. Aynı unvan veya rütbe sahibi kişiler arasında kıdemli olan önce gelir. Kişiler makam, unvan, rütbe sahibi değillerse hanım olan önce gelir, her ikisi de hanım ya da erkek ise, yaşlı olan önce gelir. Konuklar, evsahibinden önce gelir.