KAMU EKONOMİSİ I Dersi Devletin Mali Alandaki Rol ve Fonksiyonlarındaki Değişim soru detayı:

PAYLAŞ:

SORU:

Sanayileşmiş, Gelişmekte olan ve az gelişmiş ülkelerin kamu harcamalarında izlediği tarihsel yolları kısaca anlatınız.


CEVAP:

Sanayileşmiş ülkelerde kamu harcamalarındaki hızlı artış trendine benzer bir gelişme de gelişmekte olan ülkelerde görülmüştür. Bu ülkelerde kamu harcamalarının GSYİH’ya oranı sanayileşmiş ülkelere göre daha düşük bir oranda seyretmekle birlikte, bu ülkelerde de genel trend kamu harcamalarının artışı yönünde olmuştur. Sanayileşmiş ülkelerde refah devleti anlayışı benimsenirken gelişmekte olan ülkelerin çoğu devlet eliyle kalkınmayı tercih etmişler ve planlı kalkınma modellerini uygulamaya koymuşlardır.
Gelişmekte olan ülkelerde 1960’ların başında kamu harcamaları GSYİH’nın yaklaşık yüzde 15’ini oluşturmuştur. 1980’lerin ortalarında bu oran yüzde 30’lara yükselerek en yüksek seviyesine ulaşmıştır. Gelişmekte olan ülkelerde kamu harcamalarının kompozisyonu ise sanayileşmiş ülkelere göre biraz daha farklı bir seyir izlemiştir. Bu ülkelerde hem kamu tüketimi hem de yatırımlar 1970’lerden itibaren azalma eğiliminde olmuştur. Bununla birlikte, 1990’lara kadar, kamu tüketimi toplam harcamaların yaklaşık yüzde 40’ını oluşturmaya devam etmiştir. Afrika ülkelerinde ise bu tür harcamalar toplam kamu harcamalarının yarısından fazlasını oluşturmuştur. Gelişmekte olan ülkelerde transfer ödemelerinin ve teşviklerin toplam kamu harcamaları içindeki payı OECD (Latin Amerika ülkeleri dışındaki) ülkelerine nazaran çok daha sınırlı kalmıştır. Faiz ödemeleri ise gelişmekte olan ülkelerde de önemli ölçüde artış göstermiştir (Commander, Davoodi ve Lee, 1996:11-13).
Az gelişmiş ülkelerde kamu harcamalarının artışı geniş ölçüde birçok hizmetin devlet tarafından yapılması gereğinden ortaya çıkarken, gelişmekte olan ülkelerde ekonomik ve sosyal politikaların daha çok kamusal refahın sağlanmasına yönelik olarak kullanılmasından kaynaklanmaktadır. Nitekim ülkelerin gelişmişlik seviyeleri arttıkça halk daha çok nitelikli kamu hizmeti talep etmektedir (Aktan, 2003:38-39).