AFET BİLGİ SİSTEMLERİ VE HABERLEŞME Dersi Afet Yönetiminde Uzaktan Algılamanın Kullanımı soru detayı:

CEVAP:

• Risk yönetiminden sorumlu uzman ve karar vericiler için tüm coğrafi bilgilerin üretilmesi ve bu bilgilerin güncel tutulması gerekmektedir.

• Sel baskınına maruz kalma ihtimali olan bölgeler için tehlike ve risk haritalarının oluşturulması gerekmektedir.
• Üretilen haritalar/ürünler geçmiş, güncel ve potansiyel sel baskınları hakkında bilgiler içermeli ve hasar ve zarar tahminini içermelidir.

• Hazırlanan ürünler için uydu gözlem verilerinin yanında sahadan elde edilen yardımcı veriler ve mümkünse sel afetine özel simülasyon modellerinden faydalanılmalıdır.
• Bahse konu risk analizlerinin çıktıları karar destek sitemlerinin kullanabileceği girdilere dönüştürülebilmelidir.

Risk analizi kapsamında uzaktan algılama destekli oluşturulması gereken ürünler şunlar olabilir:
• Geçmiş Sel Baskınlarının Haritalanması: Geçmişte meydana gelen sel olayları, farklı zamanlarda elde edilmiş uydu verileri sayesinde haritalanabilir ve “tarihsel sel afet haritaları” oluşturulabilir. Oluşturulacak haritalarda arşiv uydu görüntüleri kullanılmalı ve sel baskınının kapsamı, süresi, sıklık durumu, tarihsel olarak maksimum etki alanı, tarihsel görünümü gibi bilgiler içermelidir. Ayrıca, meteorolojik uydu arşivlerinden seli oluşturan yağış miktarı eşik değerleri elde
edilebilmektedir.
• Sel Risk Haritaları: Sel risk haritası sel baskınının kapsamını ve derinliğini sunar. Bu ürün sel baskını risk bölgeleri, baraj çökmesi gibi bir sel senaryosunun muhtemel etkileri, selin akış yönü, hızı, derinliği ve kapsamı hakkında bilgiler sunmalıdır.
• Sel Baskını Hasar Değerlendirme Haritaları: Yerleşim yeri haritalama bilgi ve istatistikleri sel kapsama alanıyla birleştirilerek hasar ve kayıp analizleri yapılmalıdır. 

Uzaktan algılama destekli oluşturulabilecek “sel afeti analiz” ürünleri aşağıdaki gibi sıralanabilir:
• Yaklaşık gerçek zamanlı sel-su baskını haritaları: Afet bölgesine ait görüntü temini sonrasında ilk birkaç saat içinde sunulmalıdır. Ürün, sel afetinin görüntü elde edildiği andaki yayılımını ve etkilediği bölgeleri göstermelidir. İlerleyen gün ve saatlerde, afet bölgesine ait yeni görüntüler temin edildikçe haritalar yeniden üretilerek güncel tutulmalıdır. Bu haritaların hazırlanmasında, genellikle hem olay öncesi hem de olay sonrası görüntüye ihtiyaç duyulur. Bu nedenle, önemli nehirler ve yakın civarı için önceden arşiv oluşturmak afet öncesi veri kümesini oluşturmak akıllıca olacaktır.

• Acil olmayan sel-su baskını kapsamı ve hasar haritalama: Herhangi bir bölgede, yerleşimde gelecekte meydana gelecek sel olaylarında, o bölgenin geçmişinde meydana gelen sel olaylarında karşılaşılan durumdan çok farklı bir sonuç ortaya çıkmayacaktır. Bu yüzden geçmiş afetleri inceleyerek neyle karşılaşılabileceğini anlamak önem arz etmektedir. Sel afeti sonrasında su altında kalmış olan maksimum alan ve dolayısıyla hasara uğramış varlıklar (mühendislik yapıları, tarlalar, su basan bölgenin arazi kullanımı yüzdeleri) bu haritalarla gösterilmelidir. Bu tür ürünler, afet sonrasında hızlı oluşturulan ve her gün
yenilenen “yaklaşık gerçek zamanlı sel-su baskını haritalarının”, saha verileri ile birleştirilmesi sonucu oluşturulmalıdır.
• Alan bazında sel baskını süresi: Bu tür haritalar, afet sonrasındaki dönemde üretilir. Afet bölgesindeki alanların tahmini olarak su altında kalma süresini (yani suyun yükselme ve daha sonra da geri çekilme) göstermek amacı ile hazırlanan ürünlerdir. Bu haritaların üretilebilmesi için bölgeye ait, birbirini takip eden kısa vadeli görüntüler mevcut olmalıdır (Ayrıca sel afeti düz bir zemini etkilemiş olmalıdır, dağlık bölgelerde meydana gelen su baskınlarında su birkaç saat içinde çekilmekte olduğundan uzaktan algılama yöntemleriyle genellikle haritalanamamaktadır). Aksi takdirde bu haritaların oluşturulması mümkün değildir. Bu amaçla İHA verileri tercih edilebilir.