CEVAP:

Onaylanan bir sözleşmenin doyurucu biçimde uygulanmadığı konusunda sendikal örgütlerce yapılan yakınmalar, Yönetim Konseyi’nin üç üyesinden oluşan üçlü yapıda bir komitece incelenir. Konusu “sendikal haklar” olan yakınmalar ise, Sendika Özgürlüğü Komitesi’ne gönderilir. Üçlü komite, YK’ye sunduğu raporunda, yakınmayı incelemek için aldığı önlemleri ve Konseyce alınacak karara ilişkin önerilerini belirtir.
YK Bürosu, alınan yakınmayı ilgili hükümete iletir ve bu konuda uygun gördüğü bir açıklama yapmasını ve bu yakınmaya ilişkin YK’de yapılacak görüşmelerde hazır bulunmasını ister. Hükümet, makul bir süre içinde açıklama yapmazsa ya da yaptığı açıklama doyurucu değilse, YK yakınmayı ve hükümetin yanıtını kamuoyuna açıklayabilir. Kararını hükümete ve ilgili sendikal örgüte bildiren Konsey, yakınmada üzerinde durulan sorunlardan çözüme kavuşmayanları ve alınacak yeni önlemleri belirtir.
Uygulamada, onaya bağlı bu denetim yoluna çok seyrek başvuruldu. 1919-2018 arasında, toplam 229 yakınma oldu. Sendikal haklarla sınırlı olmaksızın “sendikal örgütler”ce yapılan bu yakınmaların 224’ü kapandı, 5’i ise izlenmektedir. Türkiye’ye yönelik toplam yakınma sayısı ise 7’dir. Bunların da 6’sı kapandı, 1’i ise sürmektedir.

Yasama etkinliği için temel alınan dönemlere göre dağılım şöyledir: 1919-1939: 7; 1944-1985: 19; 1986-2011: 131; 2012-2018: 72. Böylece, sendikal yakınmaların beşte biri (%19,8’i) ilk iki dönemde, beşte dördü ise Soğuk Savaş’ı izleyen yıllarda yapıldı.
13 yakınma, SÖK denetimi ve raporu ile sonuçlandı. Ulusal ve uluslararası sendikal örgütlerden kaynaklanan ve büyük bir çoğunluğu temel insan hakları sözleşmelerine (özellikle 87 ve 98’e) aykırı uygulamalar nedeniyle yakınmalarda bulunuldu. SÖK’e iletilen yakınmalardan 3’ü Türkiye’ye yönelikti (11 ve 98 sayılı sözleşmelerin ihlaline ilişkin 997, 999 ve 1029 sayılı yakınma ile 87’nin ihlaline ilişkin 1810 ve 1830 sayılı yakınmalar). İki sendikal yakınma ise, 94 ve 158 sayılı sözleşmelere ilişkindi. Türk-İş, 158’in uygulanmadığını ve bu amaçla doyurucu önlemlerin alınmadığını ileri sürerek, 2 Ocak 1996 ve 21 Şubat 2000 tarihlerinde iki yakınmada bulundu. Üçlü komitece incelenen yakınmalarda, hazırladığı raporlar YK’ce kabul edildi ve yakınma süreci kapandı. Yapı-Yol Sen’in 87’nin ihlaline ilişkin yakınması ise, Kasım 2006’da YK’ce kabul edilebilir görülüp SÖK’e iletildi.