MODERN ORTADOĞU TARİHİ Dersi Ortadoğu Tarihi’nde Haşimîler: Irak ve Ürdün soru detayı:

CEVAP:

Oldukça zeki ve dünya siyasetine vakıf olan Şerif Hüseyin
aynı zamanda ihtiraslı bir kişiliğe sahipti. Hatta II. Abdülhamid tarafından
İstanbul’da zorunlu ikamete tutulmasının muhtemel nedeni de onun bu kişiliğiydi.
Şerif Hüseyin göreve başladığından itibaren merkezi idare ile ters düştü.
Zira ittihatçılar, geçmişe ait her türlü imtiyazları kaldırıp, her yerde anayasayı
ve dolayısıyla merkezin gücünü hissettirmek istiyorlardı. Oysa Şerif Hüseyin
en azından kendisinden öncekiler gibi eski imtiyazları sonuna kadar kullanmak
arzusunda idi. Bu yüzden devletin merkezden yaptığı düzenlemelere karşı geliyor,
hatta bölgedeki devlet memurları ile anlaşamıyordu. İttihatçılar asırlardır
Cidde üzerinden kontrol edilen Mekke’yi vilayet merkezi yapma teşebbüsünde
bulunarak bu çekişmeyi daha da arttırdılar. Medine’ye kadar ulaşan demiryolunu
da Mekke’ye ulaştırmak istediler. Şerif Hüseyin ise merkezin gittikçe artan nüfuzundan
rahatsız oluyordu. Bu rahatsızlığını da ittihatçıların uygulamalarına karşı
gelerek gösteriyordu. Özellikle Vehip Bey’in Nisan 1914’te Hicaz valisi olarak tayin
edilmesinden sonra bu sürtüşmeler daha da arttı. Vehip Bey davranışlarında
neredeyse Şerif Hüseyin’i yok sayıyordu. Bu durum yabancı konsolosların raporlarına
kadar yansıdı.

Birinci Dünya Savaşı’nda Osmanlı Devleti’ni paylaşmak üzere aralarında gizli
anlaşmalar yapan İtilâf devletleri Hicaz bölgesi (Cidde-Mekke-Medine ve civarı)
üzerinde de birtakım hesaplar içindeydiler. İngilizler, daha savaşın başlarında
İttihatçılar ile çekişmesini de göz önünde tutarak Şerif Hüseyin’in hareketlerini
takibe almışlardı. Sonunda bekledikleri oldu. Şerif Hüseyin’in Osmanlı Meclis-i
Mebusanı’nda Hicaz temsilcisi sıfatıyla bulunan oğlu Abdullah, babası adına Mısır’daki
İngiliz yetkilileriyle görüşmeler yaparak muhtemel bir isyan girişiminde
kendilerini desteklemelerini istedi. Bunun üzerine İngilizler, pek çok vaatle Şerîf
Hüseyin’i Osmanlı Devleti’ne karşı isyan etmesi için teşvike başladılar. Vaatlerin
başında, hilâfetin Osmanlı Devleti’nden alınarak Haşimî ailesine verilmesi ve büyük
bir Arap devletinin kurulması gelmekteydi.