VERGİ TEORİSİ Dersi Verginin Tanımı, Amaçları, Tarihsel ve Teorik Gelişimi soru detayı:
SORU:
Servetin vergi konusu olması durumunu değerlendiriniz.
CEVAP:
İdeal vergi konusu olarak gelir ve harcamanın yanında servet de kullanılmaktadır.
Her ne kadar servet vergilendirilen gelirden türetildiği için, servetin vergilendirilmesi
bir çifte vergileme gibi düşünülse de servet sahibine bir tatmin sağlamaktadır.
Bir başka deyişle gelirin tüketilmeden servete dönüştürülmesi servet sahibine ayrı
bir fayda (artan güvence, ekonomik güç, potansiyel tüketim gibi) sunmaktadır.
Eğer gelir tüketilmezse ve servet bir mirasçıdan diğerine geçerse bu fayda daha
belirgin olarak ortaya çıkmaktadır. Kitabımızın sekizinci ünitesinde açıklanacağı
üzere, servetin vergilendirilmesinde gelir dağılımında adaleti sağlamak gibi başka
amaçlar da bulunmaktadır.
Netice olarak, ideal vergi konusunun seçimi vergilemenin gerçekleştiği ekonominin
yapısına ve bu yapının ortaya çıkardığı vergi çeşitliliğine bağlıdır. Şöyle
ki, tarımsal bir toplumda gelirin büyük kısmı çiftçiler tarafından sağlandığı ve
tüketildiği için, gelir vergisi yapısının uygulanması oldukça güçtür. Bu durumda
Amerikan Kolonilerinde olduğu gibi mal ya da hayvanlar üzerinden alınan
bir vergi, vergi kapasitesine ulaşmak için en uygun yol olacaktır. Benzer şekilde
gelişmekte olan ülkelerde gelir vergisi ile sermaye kazançlarına ulaşmak oldukça
güçtür. Bu gibi durumlarda, tespiti çok daha kolay olan arazi ve bina gibi bir servet
üzerinden alınan vergiler çok daha faydalı ve tamamlayıcı olacaktır. Diğer yandan
bu güçlükler sadece gelişmekte olan ülkelere özgü olmayıp birçok gelişmiş ülkede
tespitindeki güçlükler dolayısıyla bazı sermaye geliri türleri ya matrahtan istisna
edilmektedir ya da bazılarına ayrıcalıklı rejimler uygulanmaktadır.
Devletin gelire olan ihtiyacı süreklidir. Devletin gelire olan ihtiyacı arttıkça
yeni vergi konusu arayışları ortaya çıkmaktadır. Her yeni konudan vergi alınması
ters ekonomik etkilere neden olabilmektedir. Bu yüzden bir ya da iki vergi konusundan
daha çok vergi almak yerine, birkaç konudan etkin bir miktarda vergi
almak daha az ekonomik hasara yol açacaktır. Bu nedenle günümüzde tek vergi
uygulaması bulunmamakta gelir, harcama ve servete dayanan çok sayıda vergi
alınmaktadır.