SORU: Ses olayları nelerdir? Kısaca açıklayınız.
CEVAP: : Ünlü Düşmesi: Osmanlı Türkçesinde ünlü düşmesi hem Türkçe hem de alınma kelimelerde görülür. Bu olay esasen öncelikle konuşma dilinde başlar. Sonra bu düşmelerin bir kısmı yazıya yansır. Ünlü düşmesinin en büyük sebebi ünlünün vurgusuz olmasıdır. Ön Seste Ünlü Düşmesi Ön seste ünlü düşmesi Türkçe kelimelerde az görülür. Orta Hecede (İç Seste) Ünlü Düşmesi Osmanlı Türkçesi metinlerinde ünlü düşmesi meydana gelmiş kelimelerin yanında ünlü düşmesinin bulunmadığı örnekler de vardır. Ünsüz Düşmesi Seyahatname, Molino, Parigi ve Meninski’de ünsüzlerin düştüğü ve korunduğu örnekler yan yanadır. Tekleşme Türkçede kelime kökünde aynı cinsten iki ünsüz -birkaç istisna hariç- bulunmaz. Kelime kökünde aynı cinsten iki ünsüz bulunduran kelimeler alınma kelimelerdir. Bazı alınma kelimelerde çift ünsüz tekleşir. Ünlü Türemesi: Ön Seste: Türkçede kelime başında çift ünsüz bulunmaz. Yabancı kelimelerdeki düzensiz çift ünsüzleri gidermek, yani çift doruklu bir heceyi ikiye bölmek için kelimenin başına dar bir ünlü getirilir. İç Seste Hem Türkçe hem de alınma kelimelerde iç seste ünlü türemesi görülür: Ünsüz Türemesi Türkçede ünsüz türemesi oldukça az görülür. Mevcut türemeler de ön ve iç seslerde görülür. Ses Değişmesi Ses değişmesi olayı dilin kendi kelimelerinde olduğu gibi yabancı dillerden alınmış kelimelerde de cereyan etmektedir. Ünlü Değişmesi : Daralma: Türkçede /g/, /ğ/, /y/ ünsüzlerinin etkisi ile bazı kelimelerin ilk hecesindeki geniş yuvarlak ünlülerde daralma meydana gelir. Düzleşme: Diş-dudak sesi olan /f/ ön seste ve art ünlülü kelimelerde düzleşmelere sebep olur. /f/ sesinin dışında da düzleşmeler görülür. Genişleme Ağız boşluğunun durumuna göre, dar ünlülerin sebepsiz olarak geniş hale gelmesi ünlü genişlemesidir. Yuvarlaklaşma Dudak ünsüzlerinin çevresindeki düz ünlüleri yuvarlaklaştırması daha çok alınma kelimelerde görülür. Az sayıda Türkçe kökenli kelimede de yuvarlaklaşma örnekleri vardır. İncelme Bu değişme alınma kelimelerde görülür. Kısalma Arapça ve Farsçadan dilimize giren bazı kelimelerde uzun ünlüler korunurken bazı kelimelerde de kısalma meydana gelmektedir. Bu uzun ünlüler daha çok kapalı son hecede kısalır.
