CEVAP: Siyasal katılma açısından geleneksel toplumlarda katılımın çok sınırlı olduğu gelişmiş toplumlarda ise katılma imkânlarının ve yöntemlerinin arttığı, vatandaşların bireysel olarak ve topluluklar hâlinde siyasal hayata ve süreçlere katılabildikleri ve alınan siyasal kararları etkileyebildikleri gözlenmektedir. Sosyal ve ekonomik bakımdan gelişmiş, refah düzeyi yüksek, şehirleşmiş, farklılaşmış, karmaşıklaşmış toplumlarda, az gelişmiş, kırsallık özellikleri daha fazla, ekonomik bakımdan daha geri durumdaki toplumlara oranla vatandaşların siyasete katılmaları daha fazladır. Gelişmiş toplumlarda hem katılma kanalları çeşitlenmekte hem de vatandaşların katılma yönündeki arzuları ve eylemleri artmaktadır. Huntington ve Dominguez’in ifadeleriyle söylersek “öyle görülüyor ki, sosyo-ekonomik modernleşme ile siyasal katılmanın genişlemesi, tarih boyunca birbirine paralel yürümüştür. Bir toplumda sosyoekonomik gelişme düzeyi ne kadar yüksekse, siyasal katılma düzeyi ve muhtemelen özerk katılmanın mobilize katılmaya oranı da o kadar yüksektir.” Sosyo-ekonomik gelişme ile siyasal katılma arasındaki ilişkiyi Huntington ve Dominguez beş noktada özetlemişlerdir. Buna göre: • Bir toplumda siyasal katılma düzeyi, sosyoekonomik statüye bağlı olarak değişme eğilimdedir ve toplumlarda sosyal ve ekonomik faktörlerin yükselmesi, gelişmesi siyasal katılma eğilimi lehinde bir etki meydana getirmektedir. Daha yüksek gelir sahipleri, daha yüksek eğitim görmüş olanlar, yüksek statülü mesleklerde çalışanlar, şehirliler, modernleşen toplum kesimleri gelir düzeyleri düşük, az eğitim almış, düşük statülü mesleklerde çalışan, kırsal alanlarda yaşayan ve modernleşmemiş kesimlere göre daha çok siyasal hayata katılmaktadırlar. • Sosyo-ekonomik gelişme toplumda örgütlenmelerin çoğalmasına ve daha çok kişinin bu örgütlere katılmalarına yol açmak suretiyle siyasal katılmayı artırma yönünde katkıda bulunmaktadır. • Sosyo-ekonomik modernleşme toplumsal gruplar arasındaki gerginlikleri ve çatışmaları artırır, yeni gruplar ortaya çıkar, mevcut gruplar tehditlerle karşı karşıya gelir, mevcut gruplar durumlarını iyileştirmek için yeni imkânlar bulurlar. Yeni grupların ortaya çıkması, mevcut grupların tehdit altında kendilerini hissetmeleri, grup veya sınıf bilincinin doğması ve gelişmesi grupların siyasal hayatta daha aktif katılımını uyarır, bireyler ve gruplar siyasete yönelmek zorunda kalırlar. • Ekonomik gelişme, devletin işlevlerinin artmasına yol açar. Devletin faaliyet alanları genişledikçe toplum üzerindeki etkisi ve baskısı giderek artar. Buna karşılık bireyler ve gruplar siyasal hayata katılma ve devletin özgürlükleri sınırlandırıcı işlevlerini daraltmaya çalışırlar. • Sosyo-ekonomik gelişme millî bütünleşme çerçevesinde işler. Modern millî devlette bütün vatandaşlar eşit haklara sahiptirler ve siyasete katılabilme konusunda asgari eşit hakları ve şansları vardır.