CEVAP:

Her siyasal sistem yönettiği toplum üyelerine belirli tutumlar, değerler, inançlar, davranış kalıpları ve eğilimleri aktarmağa gayret göstermektedir. Bu amaçla eğitim kurumundan yararlanılmakta ve eğitim sürecinde bireylere belli değerler, tutumlar ve davranış kalıpları aktarılmaktadır. Eğitim süreci bilinçli şekilde siyasal kültürün yeni kuşaklara, siyasal sisteme katılacak yeni bireylere ve kesimlere aktarıldığı bir etkinlik olarak anlaşılabilir. Birey okulda, aile dışında bir başka otorite ile tanışmakta ve otorite ilişkisi içerisinde yaşamayı öğrenmektedir. Bir yandan okulda bireylere siyasal sistemle ilgili çeşitli bilgiler verilirken diğer yandan toplumsal hayatın otorite ilişkisi içerisinde sürmesiyle ilgili bir çerçeve sunulmaktadır. Okulda çocuk için otoriteyi ifade eden öğretmen ve okul yönetiminin konumu, verdiği emirlere uyulmasının gerekli oluşu, uyulmaması durumunda cezalandırılma, siyasal alanda yansımaları olacak bir model oluşturmaktadır.

Okuldaki eğitim sürecinde bireylere hangi siyasal tutum ve değerlerin verileceği, ne tür bilgilerin kazandırılacağı müfredat programlarında belirlenmiştir. Okulların müfredat programları, siyasal toplumsallaşma açısından değerlendirilebilir. Aslında eğitim kurumuyla “iyi vatandaş” yetiştirilmek istenmektedir. İyi vatandaş, siyasal sistemin bir ideal olarak tanımladığı temel tutum ve değerlere sahip, kendisinden beklenen davranışları gösterebilen bir kişidir. Bu bakımdan müfredat programları iyi vatandaş imgesi üzerinde kuruludur.

Okulun siyasal toplumsallaşma üzerindeki etkisi üç farklı faktör tarafından yürütülür: Öğretmen, okul çevresi ve müfredat programı. Bireyin aile dışında karşılaştığı en önemli otorite olan öğretmen, öğrenciye siyasal bilgi aktaran en önemli kaynak konumundadır. Öğretmen öğrenciye her alanda nasıl davranması gerektiğiyle ilgili kurallar, değerler ve eğilimler aktarmaktadır. Bir otorite olarak verdiği emirlerin karşılığında öğrencinin itaatini istemekte, itaatsizlik durumunda cezalandırmakta ve böylece toplumsal hayatta kurallara uyulmasının önemini kavratmaktadır. Öğrenci otoritenin emirlerine uyulması gerektiğini ve uyulmaması durumunda nelerin olacağını okullardaki uygulamalardan öğrenmektedir. Bu ilişkiler modeli daha sonra siyasal hayata da teşmil edilmektedir.

Öğretmen ve müfredat programlarının yanı sıra okul çevresinin, daha doğrusu ders dışındaki okul ortamının da siyasal toplumsallaşma sürecinde önemli etkisi olduğu unutulmamalıdır. Okul ve eğitim süreci sadece derslerle ilgili faaliyetlerden ibaret değildir. Sabah ders zili çalınca tüm öğrencilerin bahçede toplanmaları, bir tür askerî komutla belli bir düzene sokulmaları, bir disiplin içinde marş ve andın okunması, sınıflara belli bir disiplin dâhilinde girilmesi gibi uygulamalar temelde disiplinli bir toplum yaratma amacına yöneliktir. Yine bu çerçevede okullarda öğrencilerin giymek mecburiyetinde oldukları üniformaların da siyasal toplumsallaşma sürecinde belli bir işlevi olduğu ve tek tip bir toplum yaratma amacına hizmet ettiği düşünülebilir.