TÜRK DIŞ POLİTİKASI II Dersi GENEL DEĞERLENDİRME : SOĞUK SAVAŞ SONRASI TÜRK DIŞ POLİTİKASININ TEMEL ÖZELLİKLERİ soru detayı:

PAYLAŞ:

SORU: Soğuk Savaş’ın sona ermesinin ardından ortaya çıkan yeni uluslararası sistem Türkiye’yi nasıl etkilemiştir?


CEVAP: Soğuk Savaş’ın sona ermesinin ardından ortaya çıkan yeni uluslararası sistem Türkiye’nin fırsatlar ve risklerle dolu yeni bir dış politika alanına açılmasına neden olmuştur. Bir anda Orta Doğu, Orta Asya-Kafkaslar ve Balkanlar’da gerçekleşen dönüşümün önemli aktörlerinden birisi hâline gelen Türkiye’nin Soğuk Savaş mantığı ve dengeleri içinde dış politikalarına devam etmesi zaten beklenemezdi. Ancak bu dönüşüm döneminde de bazı istisnai açıklamalar dışında barış politikasının, Batıcılığın ve güvenlik öncelikli yaklaşımın devam ettiği görülmektedir. 1991 sonrasında Soğuk Savaş’ın sona ermesi, blokların ortadan kalkması, bölgesel sorunların ortaya çıkmasıyla birlikte, yani uluslararası sistemin yeniden değişmesiyle Türk dış politikası aslında o döneme değin hiç olmadığı kadar çeşitlenmiştir. Soğuk Savaş’ın bitmesi yanında, dönemin uluslararası sorunlarının Türkiye’nin etrafını saran bölgede ortaya çıkması, kaçınılmaz olarak dış politikaya yansımıştır. Türkiye, birçok sorun ve bölgeyle ilgilenmek, politikalar yürütmek durumunda kalmıştır. Keza, bir başka Türkiye’ye özel durum, Soğuk Savaş’ın ardından konumu ve önemi değişen ülkenin kendini, Batı dünyası için önemli olduğu noktasında kanıtlama çabasıdır. Aslında bu çaba, AT (AB) özelinde çok belirgin ve referans yapılacak bir düzeyde olmasa da ABD nezdinde değer bulmuş, Kafkaslar, Balkanlar, Orta Doğu ve Orta Asya gibi ilişki alanlarında Türkiye-ABD ortaklığı Türkiye’yi bölgesinde farklı da olsa hâlâ önemli bir ülke konumunda tutmuştur. Türkiye, bölgesindeki büyük dönüşüme ayak uydurmaya çalışırken bir yandan da Avrupa ile ilişkilerinin sürmesi konusunu garanti altına almaya çalışmıştır. 1991 sonrası Türkiye’nin Avrupa diplomasisi AT (AB)’ye katılma yönünde devam etmiştir. Her ne kadar AT (AB) bu konuda dışlayıcı bir tavır takınsa ve Türkiye’yi her defasında farklı alternatifleri düşünmeye itse de Türkiye, son noktada Topluluktan (Birlikten) tam üyeliğine yönelik olumlu bir yanıt almayı başarmıştır. Türkiye, AT (AB) politikasında sıklıkla bölgesel önemini ve bunun AT (AB) için değerini vurgulamak durumunda kalmıştır.