KAMU EKONOMİSİ I Dersi Devletin Mali Alandaki Rol ve Fonksiyonlarındaki Değişim soru detayı:
SORU:
Sosyal güvenlik hizmetlerinin devletin yeni mali biçimi içindeki yerini anlatınız.
CEVAP:
İkinci Dünya Savaşı sonrası refah programlarının etkisiyle tamamen devlet tekelinde gerçekleştirilen sosyal güvenlik hizmetleri, bu alanda yapılan harcamaların devlet bütçelerinde yol açtığı yük, işsizliğin ve yaşlı nüfus oranının Avrupa ülkelerinde artış göstermesi, ülkeleri bu tür hizmetlerin sunumunda devletin rolünü yeniden gözden geçirmeye zorlamaktadır. Günümüzde devletin ekonomik güvencenin sağlanabilmesi için belirli risklerin üstesinden gelebilmek amacıyla bireylere yardım ede bileceği yaygın olarak kabul edilmektedir. Devlet, emeklilik aylığı yoluyla yaşlılıkta yoksulluğa karşı, sağlık sigortası ile ağır hastalıklara karşı ve işsizlik sigortası ile işini kaybetme riskine karşı bireye güvence sağlayabilir. Ancak, devletin bu yükü tek başına taşıması gerektiği yolundaki görüş değişmektedir. Birçok sanayileşmiş ülkede bile refah devleti anlayışı değişmeye başlamıştır (Dünya Kalkınma Raporu, 1997:16).
Bugün sosyal güvenlik hizmetlerinde devletin rolü konusunda reformdan yana olanlar, toplumun geneli için sağlık ve istihdam sorunlarını çözmeye yönelik sosyal sigorta programlarının, toplumda sadece en yoksul kesime yardımı amaçlayan sosyal yardım programlarından ayrılması gerektiğini savunmaktadırlar (Dünya Kalkınma Raporu, 1997:15-16). Bu alanda Şili gibi başarılı özelleştirme örnekleri olmakla birlikte, birçok ülkede özel emeklilik programlarının teşvik edilmesi gibi kamu kaynakları dışında piyasaya dayalı uygulamalar ağırlık kazanmaya başlamıştır. Bu alandaki devleti yeni rolü özel sektörün bu alanda faaliyette bulunmasını teşvik etmek ve vatandaşlar açısından güvenilirliğini sağlamak olarak ortaya çıkmaktadır. Devletin sunduğu sosyal güvenlik hizmetlerinde de mümkün olduğunca prim esasına dayalı bir sistemin hakimiyeti geçerli olmaktadır.