CEZA HUKUKUNA GİRİŞ Dersi Ceza Hukukunun İşlevi Kaynakları ve Temel İlkeleri soru detayı:
SORU:
Suçta ve cezada kanunilik ilkesi ne demektir, pozitif hukukta nasıl düzenlenmiştir?
CEVAP:
Birçok milletlerarası sözleşmede de düzenlenen suçta ve cezada kanunilik ilkesi, ceza hukukunun güvence fonksiyonu açısından son derece önemlidir. Bu evrensel ilke Anayasa’nın
38. maddesinde şu şekilde ifade edilmiştir: “ (1)Kimse, işlediği zaman yürürlükte bulunan
kanunun suç saymadığı bir fiilden dolayı cezalandırılamaz; kimseye suçu işlediği zaman
kanunda o suç için konulmuş olan cezadan daha ağır bir ceza verilemez. (2) Suç ve ceza
zamanaşımı ile ceza mahkûmiyetinin sonuçları konusunda da yukarıdaki fıkra uygulanır.
(3) Ceza ve ceza yerine geçen güvenlik tedbirleri ancak kanunla konulur.”
Bu ilke, yine TCK’nin 2. maddesinde şu şekilde ifade edilmiştir: “Kanunun açıkça
suç saymadığı bir fiil için kimseye ceza verilemez ve güvenlik tedbiri uygulanamaz. Kanunda yazılı cezalardan ve güvenlik tedbirlerinden başka bir ceza ve güvenlik tedbirine
hükmolunamaz.”
Suçta ve cezada kanunilik ilkesi ile ceza hukuku uygulamasında devletin bireye karşı
keyfi muamalede bulunmasının önlenmesi amaçlanmıştır. Suçta kanunilik ilkesi gereğince, kanunun açıkça suç saymadığı bir fiilden dolayı kimseye ceza verilemez. Keza kanunun açıkça cezayı artırıcı bir neden olarak öngörmediği bir husustan dolayı da kimsenin
cezası artırılamaz. Cezada kanunilik ilkesi gereğince, hiç kimse belli bir suçla ilgili olarak
kanunda öngörülmeyen bir ceza ile ya da kanunda öngörülen cezadan daha ağır bir ceza
ile cezalandırılamaz. Kanunda suç olarak tanımlanan bir fiil dolayısıyla uygulanacak yaptırımın türü ve miktarı ancak kanunla belirlenebilir. Bu husus, hem ceza hem de güvenlik
tedbiri yaptırımı bakımından geçerlidir.