CEVAP:

Ceza kanununun özel hükümler kısmında düzenlenen suç tipleri incelendiğinde, suçların önce temel şeklinin tanımlandığı görülür. Tipik haksızlığın oluşması için aranan temel unsurları taşıyan suç tipi, o suçun temel şeklini oluşturur. Örneğin, kasten öldürme suçu- nun (m. 81) temel şekli “bir insanın kasten öldürülmesi ile” gerçekleşir. Suçun temel şek- line ilave edilen ve suçun temel şekline nazaran cezanın artırılmasını veya indirilmesini gerektiren unsurlara, “suçun nitelikli unsurları” adı verilir.

Suçu nitelikli hâle getiren unsurları, niteliklerinden hareketle farklı bir sınıflandırma- ya tâbi tutmak mümkündür.

Fiilin işleniş tarzı itibarıyla nitelikli unsurlar: Örneğin, kasten öldürme suçunun canavarca hisle veya eziyet çektirerek işlenmesi (m. 82, f. 1, b).

Fiilin işlendiği yer veya zaman itibarıyla nitelikli unsurlar: Örneğin, hırsızlık suçu- nun gece vakti işlenmesi (m. 143).

Failin vasfı itibarıyla nitelikli unsurlar: Bazı suçlarda, suçun temel şekli herkes tarafın- dan işlenebilirken nitelikli şekli ancak belli özel faillik vasfını taşıyan kişi tarafından işlene- bilir. Örneğin, resmî belgede sahtecilik suçunun kamu görevlisi tarafından işlenmesi halin- de, fail suçun temel şekline nazaran daha ağır bir ceza ile cezalandırılmaktadır (m. 204, f. 2).

Mağdurun vasfı itibarıyla nitelikli unsurlar: Örneğin, kasten öldürme suçunun kamu görevlisine karşı işlenmesi (m. 82, f. 1, g).

Fail ile mağdur arasındaki ilişki itibarıyla nitelikli unsurlar: Örneğin, kasten öldür- me suçunun eş veya kardeşe karşı işlenmesi (m. 82, f. 1, d).

Suçun konusu itibarıyla nitelikli unsurlar: Örneğin, hırsızlık suçunun kime ait olur- sa olsun kamu kurum ve kuruluşlarında veya ibadete ayrılmış yerlerde bulunan ya da kamu yararına tahsis edilen eşya hakkında işlenmesi (m.142, f. 1, a). Buna karşılık, hır- sızlık suçunun paydaş veya el birliği ile malik olunan mal üzerinde işlenmesi hâlinde faile daha az ceza verilecektir (m. 144, f. 1, a).

Fiilin işlenişiyle güdülen amaç veya saik itibarıyla nitelikli unsurlar: Örneğin, kas- ten öldürme suçunun bir suçu gizlemek, delillerini ortadan kaldırmak veya işlenmesini kolaylaştırmak amacıyla işlenmesi (m. 82, f. 1, h), kan gütme saikiyle işlenmesi (m. 82, f. 1, j), töre saikiyle işlenmesi (m. 82, f. 1, k).