BATI EDEBİYATINDA AKIMLAR II Dersi Sürrealizm soru detayı:
SORU:
Sürrealizm ilkelerinden başkaldırı ve uyumsuzluk; Akla ve düzene karşı oluş ilkelerini açıklayınız.
CEVAP: -
Başkaldırı ve Uyumsuzluk: Gerçeküstücülük her şeyden evvel geleneksel, alışıl- dık, sıradan olana karşıdır. Çünkü o günün dünyasını (İki Dünya Savaşı arasının kaotik yapısı) yaratan ideolojik araçlar bütünüyle bu durumdan dolayı suçludur, sanat da bu araçlardan biri olduğuna göre mevcut sanat anlayışı da yıkılmalıdır. Bu yüzden mevcut toplumsal kurallara uymak istemez ve sürekli değişimden (dina- mizm) yana bir tavır sergilerler. Başkaldırma felsefelerinin çekirdeğini oluştur.
-
Akla ve Düzene Karşı Oluş: Birinci Dünya Savaşı’nın yarattığı ortam aslında gerçeküstücülerin sanat eserlerinde icra ettikleri sahnelerden bile daha akıl dışıdır. Akıl insanoğlunu bu kadar acımasız bir hâle getiriyor ve kendine yaşama alanı bile bırakmıyorsa, ondan (akıldan) kaçmalıdır. Yüzyılın başında, dünyada tutunacak bir dalın kalmaması, Dadacılarda nihilizme yol açmışken Sürrealistlerde de benzer bir şekilde akıldan ve düzenden kaçış olarak belirir. Son tahlilde aklın yarattığı dünyanın durumu ortada olduğuna göre, bu yıkılmalı ve artık kendini yenileyen yeni bir dünya kurulmalıdır. Oysa başta klasizm olmak üzere gerçeküstücülüğe kadar sanatın çok zaman belirleyicisi “akıl” olmuştur.
-
Başkaldırı ve Uyumsuzluk: Gerçeküstücülük her şeyden evvel geleneksel, alışıl- dık, sıradan olana karşıdır. Çünkü o günün dünyasını (İki Dünya Savaşı arasının kaotik yapısı) yaratan ideolojik araçlar bütünüyle bu durumdan dolayı suçludur, sanat da bu araçlardan biri olduğuna göre mevcut sanat anlayışı da yıkılmalıdır. Bu yüzden mevcut toplumsal kurallara uymak istemez ve sürekli değişimden (dina- mizm) yana bir tavır sergilerler. Başkaldırma felsefelerinin çekirdeğini oluştur.
-
Akla ve Düzene Karşı Oluş: Birinci Dünya Savaşı’nın yarattığı ortam aslında gerçeküstücülerin sanat eserlerinde icra ettikleri sahnelerden bile daha akıl dışıdır. Akıl insanoğlunu bu kadar acımasız bir hâle getiriyor ve kendine yaşama alanı bile bırakmıyorsa, ondan (akıldan) kaçmalıdır. Yüzyılın başında, dünyada tutunacak bir dalın kalmaması, Dadacılarda nihilizme yol açmışken Sürrealistlerde de benzer bir şekilde akıldan ve düzenden kaçış olarak belirir. Son tahlilde aklın yarattığı dünyanın durumu ortada olduğuna göre, bu yıkılmalı ve artık kendini yenileyen yeni bir dünya kurulmalıdır. Oysa başta klasizm olmak üzere gerçeküstücülüğe kadar sanatın çok zaman belirleyicisi “akıl” olmuştur.