BATI EDEBİYATINDA AKIMLAR II Dersi Sürrealizm soru detayı:
SORU:
Sürrealizmin ilkelerinden "çılgınlık" ve "otomatizm" kavramlarını açıklayınız.
CEVAP: Çılgınlık: Breton’un akıl hastaları ile olan deneyimleri sonucunda akıl hastalarının nesnel bağlılaşıklık olmaksızın kavramları bir araya getirebilme becerilerini gör- mesi, sürrealistlerin hem ilgisini bu hastalara yöneltmiş hem de yapay yollarla akıl hastaları gibi olmayı denemişlerdir. Çünkü Freud’a göre akıl hastaları iç gerçekler konusunda akıllılardan daha çok şey bilirler ve bizlerin göremediği şeyleri görebi- lirler. Onların dünyasında hayal gücü egemendir. Zihinleri, sokaktaki adama tu- tarsızlıklar, çelişmelerle doluymuş gibi gelen bir ortamda dolaşır. Günlük varoluşa kendilerini uyduramazlar ama dünyaları kendilerine bizimki kadar kesin görünür. Birçok akıl hastalıkları arasında paranoya, hayali olanla gerçek olanı uzlaştırarak, gerçeküstücülükle aynı amacı paylaşır. Bu yüzden de gerçeküstücüler akıl hastalı- ğını aratmayacak bir durumun yaratılmasını amaçlar. Bu sarhoşluk, uyuşturucu kullanımı vb. olabilir.
Otomatizm: Sürrealist Manifesto’yu değerlendirirken Andre Breton’un otoma- tizm/otomatik yazımdan ne anladığına dair bilgi verdiysek de burada ilkeler ara- sında yeniden görmek ve kısaca hatırlamak gerekir. Şüphesiz Otomatik Yazım gerçeküstücülerin kullandıkları en önemli yazım tekniğidir. Bu yazım tekniğinin amacı insanı olduğu gibi ilkel doğası içinde gösterebilmek için, onda uygarlıktan kazanılmış ne varsa atmaktır. Bu yolla insan bütün ruhsal gücünü yeniden kaza- nacak ve gerçek anlamda özgür olacaktır. Çılgınlık ve düş durumlarında her türlü denetimden arındırılan bilinçdışı kendiliğinden belirir ve otomatik yazı bilinçdışı- nın bildirilerini yazıya dönüştürür. Kısacası hiçbir denetime tabi tutmadan akla ilk gelen şeylerin kâğıda dökülmesidir.
Çılgınlık: Breton’un akıl hastaları ile olan deneyimleri sonucunda akıl hastalarının nesnel bağlılaşıklık olmaksızın kavramları bir araya getirebilme becerilerini gör- mesi, sürrealistlerin hem ilgisini bu hastalara yöneltmiş hem de yapay yollarla akıl hastaları gibi olmayı denemişlerdir. Çünkü Freud’a göre akıl hastaları iç gerçekler konusunda akıllılardan daha çok şey bilirler ve bizlerin göremediği şeyleri görebi- lirler. Onların dünyasında hayal gücü egemendir. Zihinleri, sokaktaki adama tu- tarsızlıklar, çelişmelerle doluymuş gibi gelen bir ortamda dolaşır. Günlük varoluşa kendilerini uyduramazlar ama dünyaları kendilerine bizimki kadar kesin görünür. Birçok akıl hastalıkları arasında paranoya, hayali olanla gerçek olanı uzlaştırarak, gerçeküstücülükle aynı amacı paylaşır. Bu yüzden de gerçeküstücüler akıl hastalı- ğını aratmayacak bir durumun yaratılmasını amaçlar. Bu sarhoşluk, uyuşturucu kullanımı vb. olabilir.
Otomatizm: Sürrealist Manifesto’yu değerlendirirken Andre Breton’un otoma- tizm/otomatik yazımdan ne anladığına dair bilgi verdiysek de burada ilkeler ara- sında yeniden görmek ve kısaca hatırlamak gerekir. Şüphesiz Otomatik Yazım gerçeküstücülerin kullandıkları en önemli yazım tekniğidir. Bu yazım tekniğinin amacı insanı olduğu gibi ilkel doğası içinde gösterebilmek için, onda uygarlıktan kazanılmış ne varsa atmaktır. Bu yolla insan bütün ruhsal gücünü yeniden kaza- nacak ve gerçek anlamda özgür olacaktır. Çılgınlık ve düş durumlarında her türlü denetimden arındırılan bilinçdışı kendiliğinden belirir ve otomatik yazı bilinçdışı- nın bildirilerini yazıya dönüştürür. Kısacası hiçbir denetime tabi tutmadan akla ilk gelen şeylerin kâğıda dökülmesidir.