LOJİSTİK PLANLAMA VE MODELLEME Dersi Lojistik Yönetiminde Karşılaşılan Eniyileme Problemleri ve Modellemenin Önemi soru detayı:
SORU:
Tahminleme modelleri nelerdir?
CEVAP:
Tahminleme genel olarak geçmiş sayısal verilerden yararlanılarak geleceğe dönük kestirimde bulunmak biçiminde tanımlanabilir. Geçmişe dönük verinin olmadığı durumlar için de kullanılan teknikler vardır. Bunlara niteliksel teknikler denir. Örneğin; Delfi tekniği niteliksel bir tekniktir ve tarihteki Delfi kâhinlerine atfen böyle bir isim verilmiştir. Öte yandan tahminleme denince çoğunlukla elde geçmişe dönük verinin olduğu düşünülür. Sayısal değerlere dayanarak tahminleme yapan tekniklere ise niceliksel yöntemler denir. Bir lojistik sisteminde neler tahminlenebilir? Örneğin; elde bulundurulması gereken yedek parça veya ham madde miktarı, zor durumlarda kullanmak üzere elde tutulması gereken nakit miktarı, ürünlere olan talep değerleri, işçilik maliyetleri, ürün teslim zamanları, ham madde fiyatları gibi pek çok farklı konuda tahminleme yapılabilir. Tahminleme kısa dönem veya uzun dönem için olabilir. Tahminleme çalışmasında verilerin elde edilmesinden sonra zamana bağlı olarak çizilen grafik ile verilerin genel bir eğilim (trend) izleyip izlemediğine bakılır. Genel bir trend varsa eğri uydurma teknikleri (Curve fitting), regresyon modelleri (Regression models) ve zaman serileri analizi (Time series analysis) ile kolayca tahminleme yapılabilir. Genel bir trend yoksa tahminleme yapmak daha zordur. Bu durumda yapay sinir ağı (Neural networks) kullanmak uygun olur. Verilerde mevsimsellik görülüyorsa Winters yöntemi (Winters method) kullanılabilir. Bu yöntemlerin hepsi matematiksel model olarak tanımlanan yöntemlerdir ve eldeki verilere eniyi uyumu sağlayacak şekilde çizilecek bir tahminleme fonksiyonunun parametrelerini belirlemeye çalışır. Tahminlemede yoğun olarak istatistik bilgisi kullanılır. Özellikle yapılan tahminlerin doğruluğunun kontrol edilmesinde hata kareleri ortalaması, korelasyon katsayısı gibi değerlerden yararlanılırken; tahminleme sürecinin kontrol altında olup olmadığının araştırılmasında izleme sinyali değerinden ve kontrol grafiğinden yararlanılır. Sonuç olarak istatistik kavram ve teknikleri tahminleme çalışmasında önemli bir yer tutar.