ATATÜRK İLKELERİ VE İNKILAP TARİHİ I Dersi TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ VE SİYASİ YAPILANMA soru detayı:

PAYLAŞ:

SORU:

TBMM ilk anayasayı nasıl oluşturmuştur?


CEVAP:

13 Eylül 1920’de Mustafa Kemal Paşa’nın kendi imzası ile Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı’na 31 maddeden oluşan ve Vekiller Heyeti’nin siyasi, toplumsal, idari ve askerî görüşlerini özetleyen ve idare teşkilatı hakkındaki kararlarını yansıtan bir öneriyi sundu. Bu belge 18 Eylül 1920’de Meclis gündemine alınmış ve uzun uzun tartışılmıştır. Tartışmalar sonunda tasarı kimi ufak değişikliklerle 20 Ocak 1921’de kabul edilmiştir. 24 maddeden oluşan bu anayasa siyasi yap› ve idari yapıyı belirlemek üzere iki ana bölümden oluşuyordu. Siyasi yapı bölümünde (1-10. madde) egemenliğin kayıtsız şartsız millette olduğu düşüncesi anayasal hüküm hâline getirilmişti. Yürütme gücü ve yasama yetkisinin milletin tek ve gerçek temsilcisi olan Büyük Millet Meclisinde toplandığı kabul edilmişti. Böylece Büyük Millet Meclisi açıldığı andan o güne kadar yaptıklarını yasal bir çerçeve içine oturtarak egemenlik anlayışında köklü bir dönüşümü gerçekleştirmişti. Osmanlı İmparatorluğu’nun Mutlak/Meşruti Monarşi anlayışı yerine demokrasinin temel ögesi olan millet egemenliği anlayışını oturtmuştu. Anayasa Türkiye Devleti, Büyük Millet Meclisi tarafından idare olunur ve hükûmeti Büyük Millet Meclisi hükûmeti unvanını taşır hükmünü getirerek Osmanlı Devleti’nin artık tarihe karıştığını onun yerine Türkiye Devleti’nin geçtiğini belirtmiştir. İdari yap› bölümünde ise (11-23.madde); Anayasa ülkeyi vilayetlere, vilayetleri kazalara, kazalar› da nahiyelere ayırıyordu.