EKOLOJİ VE ÇEVRE BİLGİSİ Dersi Bitki-Toprak-Su İlişkileri soru detayı:
SORU:
Toprak neminin kök büyümesine etkisi nedir?
CEVAP:
Kök büyümesinde toprağın tarla kapasitesi önemli bir etmendir. Genellikle bitkilerin kökleri yaş topraklarda kuru topraklara göre daha iyi büyümektedir. Bitki büyümesinde tarla kapasitesinin yanı sıra suyun içerdiği bileşenler de kökler için önemlidir. Örneğin suyun tuz içeriği fazla ise kök bölgesinde su azalmakta ve bu nedenle kökler üzerinde bir stres oluşmaktadır. Su içeriği az olan bölgelerde suyun arttırılması, hava boşluklarının su ile dolması nedeniyle toprak havasını azaltacak bu da bitkiye olumsuz etkide bulunacaktır. Su eksikliği olması durumunda ise bitki, gövde ve yaprak gibi toprak üstü organlarında kökün büyümesi ve ortamda bulunan sudan daha fazla yararlanılması için gelişmeyi yavaşlatarak su ve besin maddesi tüketimini azaltmaktadır.
Genel olarak kuru nemsiz topraklarda kök gelişmesi oldukça sınırlıdır. Kökün toprakta dağılımı ile toprağın nem içeriği arasında yakın bir ilişki söz konusudur. Bitkilerin kök sistemleri yağışların ulaştığı toprak derinliğinde genellikle daha fazla gelişme gösterir. Tek yıllık bitkilerde kökün büyük bir kısmı genellikle toprağın 0-20 cm arasındaki üst kısmında bulunur. Kök yoğunluğu derine indikçe azalır. Ağaçlarda da kökler sanılanın aksine çok derine inmez. Ağaç kökleri çoğunlukla 100 cm’den, nadiren de 3 m’den daha aşağıya inmez. Bitkilerde kök sisteminin toprakta aşağı yönde olduğu kadar yana doğru gelişmesi de önemli bir büyüme özelliğidir. Genellikle toprak yüzeyine yakın kökler yatay gelişme gösterir. Bu durum çevre koşulları ile de yakından ilgilidir. Örneğin az yağış alan kurak yörelerde, yağmur suyunun toprak yüzeyine yakın yerlere inebilmesi nedeniyle pek çok bitki çeşitlerinde kök sistemleri yana doğru gelişme gösterir.