SORU: Türk Cumhuriyetlerinin bağımsız olma sürecini tetikleyen Sovyet politikaları nelerdir?
CEVAP: Sovyetler Birliği liderliğine 1985 yılında M. Gorbaçov geçti. Genç bir politikacı olan Gorbaçov önce ekonomide yeniden yapılanma (perestroyka), daha sonra da toplumsal hayatta açıklık ve serbestlik (glastnost) politikalarını uygulamaya koydu. Glastnost politikaları Sovyet cumhuriyetlerinde özgürlük taleplerini canlandırdı. Ayrıca milliyetçi hareketler de yeniden organize olmaya başladı. Özellikle ABD ve Almanya’nın liderliğindeki Batı bloğu, yıllardır Soğuk Savaş içinde oldukları Sovyetler Birliği’ne son darbeyi indirerek dünya siyasetinde büyük bir başarı elde etmeyi planlıyordu. Her şey 1989’da Batı ve Doğu Almanya’yı ayıran Berlin Duvarı’nın yıkılmasıyla başladı. Komünist Doğu Blokunun SSCB’den sonraki en güçlü ülkesi olan Doğu Almanya’nın yıkılarak Batı’ya katılması uluslararası dengeleri birden değiştirdi. Polonya, Romanya ve diğer Varşova Paktı ülkelerinde birbiri ardına devrimler oldu. Birçok birlik cumhuriyeti egemenlik, hatta bağımsızlık ilan etti. Sovyetler Birliği devlet kurumları, siyasi istikrarsızlık ve ekonomik krizler nedeniyle iş göremez hale gelmişti. Sonuçta, Sovyetler Birliği’nin en üst düzey yönetim kurulu olan SSCB Yüksek Sovyeti’nin 26 Aralık 1991 yılında aldığı kararla Sovyetler Birliği devleti resmen ortadan kalktı. Sovyetler Birliği’nin dağılmasıyla birlikte 15 yeni cumhuriyet ortaya çıktı. Bunlar arasında 5 cumhuriyet Orta Asya bölgesinde yer alıyordu. Kırgızistan 31 Ağustos’ta, Özbekistan 1 Eylül’de, Türkmenistan 27 Ekim’de ve Kazakistan 16 Aralık 1991’de bağımsızlıklarını ilan etti. Aralık 1991 tarihi itibariyle cumhuriyetlerin sonundaki SSC ibareleri kaldırıldı ve bağımsız Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Türkmenistan ve Tacikistan cumhuriyetleri uluslararası toplumdaki yerini aldı.
