CEVAP:

Türk edebiyatında özyaşamöyküsü türünün çok önemli bir dönüm noktası, Halide Edib’in Mor Salkımlı Ev (1963) adlı eseridir. Halide Edib, İngilizce kaleme aldığı ve Memoirs of Halide Edib adıyla 1926’da Londra’da yayımlanan eserini yıllar sonra Türkçe olarak yeniden yazmıştır. Önceki örneklerle karşılaştırıldığında Halide Edib’in özyaşamöyküsü, kendinin bilincinde bir kadının geçmişine ve bugününe dair bir iç muhasebesini içermesi bakımından türün bugünkü tanımına epey uygundur. Halide Edib çocukluğundan 1918’e kadarki yaşamını, içinde büyüdüğü çevreyi, annesinin erken ölümünü, babasının uzaklığını, kalabalık bir ailede hem geleneksel ve Osmanlı hem modern ve Batılı tarzda yetiştirilmesinin ilerideki yaşamında gözlediği etkilerini, kırklı yaşlarındayken geri dönüşlerle anlatmış ve bir boyutuyla kendiyle hesaplaşmıştır. İngilizce olarak yazılışından neredeyse otuz yıl sonra ilk kez Türkçe yayımlanırken öz olarak aynı bıraksa da eseri kısaltıp değiştirdiğini açıkça söyleyen Halide Edib’in, Mor Salkımlı Ev’in özellikle ilk bölümlerinde gayet içten olduğu söylenebilir. Bu bölümlerde yazarın kendinden “küçük kız” olarak söz etmesi ve o anlatıyı benimsemesi, ilerleyen bölümlerde ben anlatıcı konumuna geçmesi, eserin çok dikkat çekici bir anlatım özelliğidir. Yazar, 1918-1923 arasındaki yaşamının Kurtuluş Savaşı yıllarını da Türk’ün Ateşle İmtihanı adıyla 1962 yılında yayımlamıştır. Mor Salkımlı Ev, her açıdan bir özyaşamöyküsü özelliği taşırken Türk’ün Ateşle İmtihanı, ulusal kurtuluş mücadelemize odaklanmış bir anı kitabı niteliğindedir.