SORU: Türk masalları üzerine Türk araştırmacılar tarafından yapılan ilk araştırmalar nelerdir?
CEVAP: Yabancıların Türk masalları üzerinde XIX. yüzyılda yoğunlaşan bu ilgisini takiben Türk araştırmacıların da masallar üzerindeki çalışmaları bu yüzyılın son çeyreğinde yayınlanmaya başlamıştır. Bunlardan ilki yayın tarihi ve yayınlayanı belli olmayan ve 14 masaldan oluşan Billur Köşk Masallarıdır. Bu çalışma 1923 yılında Theodor Herzel tarafından “Billur Köschk" (Der Kristal Kiosk) adıyla Almanca’ya tercüme edilerek yayınlanmıştır. Türk masallarını yayınlayan ilk Türk, sözlü kaynaklardan derlediği 13 masalı “Türk Masalları” adıyla 1912 yılında bastıran “K.D.” rumuzunu kullanan ancak gerçek kimliği bilinmeyen bir hanımdır. Türk halkbiliminin, Türkiye’de bir disiplin olarak ortaya çıkış sürecinde önemli bir isim olan Ziya Gökalp, daha sonraki yıllarda bir yandan masalları nazma çekerek, diğer yandan da derlediği masalları yayınlayarak Halkbilimi ürünleri üzerine önemli araştırmalar yapmıştır. Ziya Gökalp Diyarbakır’da yayınladığı Küçük Mecmua adlı dergide (1922b, 1922c) “Usullere Dair; Halkiyyat (1) Masallar’ ve “ Usullere Dair: Tandırnâme adıyla yayınlanan makalelerinde masal derlemelerinde takip edilecek yöntemler konusunda ve kaynak kişi olarak masal analarının özellikleri üzerinde duran ve birçok bakımdan hâlâ geçerli olan araştırmalarını ve derlediği masalları yayınlar. Daha sonra 1930 yılında Bahtaver Hanım’ın Türk Masalları; 1934 yılında da Yusuf Ziya Demircioğlu’un Yörükler ve Köylülerde Hikâyeler-Masallar adı çalışmaları yayınlanmıştır. Hamit Zübeyir Koşay’ın 1935 yılında yayınladığı Ankara Budun Bilgisi, adlı kitabında sözlü kaynaklardan derlenmiş sekiz adet masal yer almaktadır. Naki Tezel ise 1936 yılında sözlü kaynaklardan derlediği masalları Keloğlan Masalları adıyla yayınlar. Naki Tezel 1938 yılında da İstanbul Masalları adıyla sözlü kaynaklardan derlediği 72 masal metnini kitap şeklinde yayınlanmıştır. Tahir Alangu 1943 yılında “Masal Araştırmaları Sahasına Toplu Bir Bakış ve Türk Halk Masallarının İç Yapısı ve Kahramanları Üzerine Bir Deneme’ adlı, kendinden sonraki pek çok çalışmaya yön veren lisans tezini hazırlamıştır. Tahir Alangu 1961 yılında Billûr Köşk Masallarını, 1967 yılında da Keloğlan Masallarını yayınlar. Mehmet Tuğrul’un, 1946 yılında hazırladığı “Mahmutgazi Köyünde Halk Edebiyatı” adlı doktora tezinde ve aynı yıl yayınladığı Malatya’dan Derlenmiş Masallar adlı kitabında sözlü kaynaklardan derlenmiş masal metinleri bulunmaktadır.
