TÜRK EDEBİYATININ MİTOLOJİK KAYNAKLARI Dersi TÜRK MİTOLOJİSİNİN ORTA ASYA KÖKENLERİ soru detayı:

CEVAP:

“Umay ana” veya kısaca “Umay” olarak adlandırılan tanrıça Türk mitolojisinde ana erkil dönemin en önemli tanrıçasıdır. Bir başka ifadeyle, erkek egemen toplum yapısı ve onun son derece üst düzey bir soyutlamaya uğramış olmasına rağmen, “eril” karakterden kurtulamamış “Gök Tanrı” sı oluşmazdan önce, yaratıcı, doğurucu ve yaşatıcı vasıflara sahip olduğuna inanılan “büyük dişi tanrıça” Umay’ dır. Ancak zamanla, toplumsal yapı ve hayat tarzı değiştikçe “Umay” ın da, hem panteondaki hiyerarşik yeri ve önemi azalır gelenek çevresi daralırken, etrafında oluşan kült, gizli kadın derneklerine veya “ocak” larına dönüşmüş olmalıdır. Nitekim, Türk dünyasında günümüzde de yaygın olan “sarılık ocağı”, “temriye ocağı”, “arpacık ocağı”, “yılancık ocağı” gibi “kadın ocaklarını” nın, “Umay ana” kültünün “Fatma ana” kültüyle örtüşerek yüzeysel olarak İslâmileşmek ve “el vermek” suretiyle devam ettikleri görülmektedir