CEVAP:

1989-2017 döneminde yurt içi tasarruflar/ GSYH oranı azalma eğilimindedir. 1989 yılında sermaye hareketlerinin serbestleştirilmesi ve diğer liberal tedbirlerin alındığı süreçte faiz oranlarının serbestleşmesi sonrasında faiz oranları artmıştır. Faiz oranlarındaki artış, kamunun bütçe açıkları ve kamu kesimi borçlanma gereğinin (KKBG) yüksek olmasından dolayı kamu tasarruflarında düşüşe, özel tasarruflarda yükselişe neden olmuştur. 1992- 2004 döneminde tasarruf oranının azalmasında kamunun negatif tasarrufları etkili olmuştur. 1994’deki krizden, yine bir kriz yılı olan 2001’e kadar kamu kesiminin tasarruf-yatırım açığı giderek artmış, bu açığın Merkez Bankası parası ile kapatılmaya çalışılması enflasyonda yükselişe yol açmıştır. Bununla birlikte, yüksek faiz oranları özel tasarrufları yatırıma dönüştürmekten çok kamu açıklarını finanse etmeye yöneltmiştir.  2001 sonrası dönemde tasarruf oranlarının azalmasında özel sektördeki tasarruf eğilimindeki düşüş belirleyici olmuştur. Bu dönemde kamu tasarrufları/GSYH oranındaki artış, özel sektör tasarruflarındaki düşüşü karşılayamamıştır. Yeni dönemde faiz oranlarındaki düşüş ve verimlilikteki artış özel sektörü yatırıma yöneltmiş, şirketler kesimi tasarrufları büyük oranda azalmıştır. Düşen faiz oranları ve artan kredi imkânları ile birlikte hane halkı, tüketim harcamalarını artırmış, böylece özel kesim tasarruf oranları düşüşü hızlandırmıştır. 2000’li yıllara kadar kamu tasarruf açığı özel tasarruf fazlası ile kapatılırken, 2000’li yıllarda durum değişmiş, mali disiplin sayesinde kamu tasarruf açığı azalma eğilimine girmiştir.