TÜRKİYE CUMHURİYETİ SİYASİ TARİHİ Dersi MENDERESLİ YILLAR (1950-1960) soru detayı:

CEVAP:

II. Dünya Savaşı sırasında tarımda istihdam edilen nüfusun önemli bir bölümünün silah altında tutulması, ziraat üretimini düşürdükçe büyük toprak sahiplerinin fiyatları kontrolünü kolaylaştırdı. Bu dönemde nüfus artısına paralel talep artısı karşısında arzdaki daralma enflasyon, karaborsa ve hayat pahalılığına dönüştü. Ekmeğin dahi karneye bağlanmasıyla sembolize edilen savaş yılları, CHP kadrolarının halk nezdindeki son kalan itibarını da iyice zedeledi. Özellikle büyük kentlerdeki karaborsanın yol açtığı sermaye birikimi ortaya savaş zenginlerinin başını çektiği yeni bir kentli burjuvazi çıkarmıştı.
CHP iktidarının bu gelişmeler karşısında aldığı ilk önlem olağanüstü servet vergisi olarak 11 Kasım 1942 tarih ve 4305 sayılı Yasa’yla konulan varlık vergisi oldu. Vergi ödeyecekleri Müslüman, Gayrimüslim ve Dönme olarak bölen bu yeni vergi, keyfi uygulamalarıyla kent burjuvazisini CHP iktidarıyla karşı karşıya getirdi. Diğer bir önlem ise büyük toprak sahiplerinin tarıma elverişli alanlarda beş bin dönümden, elverişsiz alanlarda ise iki bin dönümden fazla arazilerini kamulaştırılıp topraksız köylüyü çiftçiye dönüştürmeyi hedefleyen Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu idi. İnönü’nün keskin devletçilik uygulamaları sonucu belirgin bir ekonomik darboğaz ve karşılığında toplumsal muhalefet bir dip dalga olarak hazırdı.