CEVAP:

Türkiye’de kamusal alanda, protokol kelimesinin kullanıldığı yerler ve anlamları aşağıda listelenerek açıklanmaktadır. Bunlar:

1. Tören düzen: Devlet törenlerinde ve devletlerarası diplomatik ilişkilerde uyulması ve uygulanması gereken biçimsel kurallar bütünüdür. Devlet başkanları, ulusal ve resmî bayramlar, uluslararası diplomatik ilişkiler ile ilgili törensel kurallar, uluslararası sözleşmeler ve ulusal protokol mevzuatı ile düzenlenmiştir. Diplomatik ve siyasal anlamda protokol, “tören düzeni”dir. “Millî, Resmî, Mahallî ve Dinî Törenler, Karşılama ve Uğurlama Törenleri, Görev Devir-Teslim Törenleri, İmza Törenleri, Kutlama Törenler (Bayram, yılbaşı vb.), Cenaze Törenleri, Kurumsal Törenler ve Törensel Etkinlikler (Temel Atma, Açılış, Anma, diploma vb.) ‘de “Tören Protokolü”, uygulanmaktadır.

2. Devlet Erkânı, Devlet Ricali ve Önemli Şahsiyetler: Resmî toplantı ve törenlere; kabul, davet ve ziyafetlere katılma hakkı olan devlet organlarının, devlet ve kamu kuramlarının yöneticileri ve temsilcileri ile resmî makam, unvan ve rütbe sahibi mülkî, askerî, adlî, akademik ve sivil önemli şahsiyetler. Bunlara, aynı zamanda “protokole dâhil zevat” denir.
3. Sıradüzen (Öncelik-Sonralık): Devlet organlarının ve devlet kuramlarının yöneticileri ve temsilcileri ile unvan ve rütbe sahibi önemli şahsiyetlerin öndegelme (öncelik-sonralık) sıralaması. Bu sıra-düzene başkentte “Devlet Protokol Listesi”; kamu kuruluşlarında “Bakanlık Protokol Listesi”, “Genel Müdürlük Protokol Listesi”; ilçelerde de “İl Protokol Listesi” adı verilmektedir.

4. Protokole Dâhil Zevata Ayrılan Yer: Ulusal ve kurumsal etkinliklerde, her türlü tören ve ziyafetlerde devlet organlarının ve kuramlarının yöneticileri ve temsilcileri ile ünvan veya rütbe sahibi önemli şahsiyetlerin tribünde, alanda veya salonda kendilerine ayrılan oturma yeri bulunmaktadır. Bu anlamda protokol, önemli yerdir. Örneğin, salonda, alanda ve tribünde ilk ve orta sıra Protokol’e aittir.
5. Saygı ve Nezaket Kuralları: Uluslararası ilişkilerde, devlet ve toplum yaşamında uyulması gereken görgü, saygı ve nezaket kurallarının bütünü. Bu anlamda protokol, aynı zamanda “sosyal davranış kuralları” dır.
6. Anlaşma Belgesi: Uluslar veya kurumlar arasında belirli bir konuda yapılan anlaşma sonucunda, taraflarca imzalanan resmî bir belge türü. Bu anlamda protokol, resmî bir tutanaktır.