CEVAP:

Türkler arasında matbaacılığın geç başlamasıyla ilgili yapılan değerlendirmelerden büyük bir kısmı somut tarihi gelişmelerden ziyade, soyut ve subjektif görüşlere  dayanmaktadır. Bu görüşleri şöyle maddeleştirebiliriz:
1. Her türlü yeniliğe karşı olan ulema sınıfının etkisi,
2. Matbaanın kurulmasıyla işlerini ve dolayısıyla kazançlarını kaybedeceklerinden
korkan hattat ve müstensihlerin bu konudaki tepkileri,
3. Osmanlıda okuma-yazma oranının düşük olması ve basılı kitabı satın alıp okuyacak insanların az sayıda oluşu