AFET BİLGİ SİSTEMLERİ VE HABERLEŞME Dersi Afet Yönetiminde Uzaktan Algılamanın Kullanımı soru detayı:

CEVAP:

Uzaktan algılama platformları, uydu / uzay platformları ve hava platformları olarak ikiye ayrılır.Uydular, optik algılayıcılı ve yapay açıklıklı radar algılayıcılı yer gözlem uydularıdır.Uydu ve hava araçlarından alınacak görüntülerin
birbirlerine göre avantajlı olduğu durumlar vardır. Uydular sayesinde, değişik spektrumlar (elektromanyetik ışınımın dalga boyuna göre dağılımı)
kullanılarak geniş alanların görüntüleri alınabilir. Bunun için uydunun afet bölgesini gören bir noktada olması gerekir. Fakat uydunun afet bölgesini görebilecek konuma gelmesi, afet anında veya afetin hemen sonrasında mümkün olmayabilir ve uygun konuma gelmesi bazen günlerce sürebilir. Uyduların
dünyanın herhangi bir noktasından yeniden görüntü alabilme süresine zamansal çözünürlük ya da yeniden ziyaret süresi denir.Uydunun avantajı daha geniş alanların görüntüsünü sağlayabilmesidir. Fakat uydu görüntülerinin çözünürlüğü, genellikle hava araçlarıyla alçak irtifadan alınan görüntülere göre daha
düşük olmaktadır.Uydu ve hava platformlarına yerleştirilen aktif ve pasif algılayıcıların her geçen gün gelişmesiyle beraber doğal afetlerin değerlendirilmesi ve tahmin edilmesindeki anlayışta değişmektedir. Bu sayede değişik zamansal ve mekânsal çözünürlükte görüntüler kullanılarak uzaktan algılama teknolojisi yardımıyla afet öncesi, afet anı ve afet sonrasına ait çalışmalar yürütülmektedir. Uzaktan algılama uyduları (dünya / yer gözlem uyduları) tarafından elde edilen görüntüler, Dünya’nın geniş bir perspektifini, onun kaynaklarını ve üzerindeki insan etkilerini sunarlar. Uzaktan algılama ticari
bir endüstri olup kendi yararlılığını değerli bilgilerin düşük maliyetlerle elde edilmesi yönünde kanıtlamaya çalışır. Bu bilgiler şehir planlama, çevre izleme, afet yönetimi, tarım, ormancılık, petrol- maden arama ve jeoloji gibi sayısız uygulamalarda kullanılabilirler. Uydu görüntülerinin ve onlardan elde edilen
bilgilerin değeri birçok yolla ortaya konmuştur. Uydu görüntüleri, Dünya yüzeyindeki oluşumlara ve objelere kuş bakışı bakmanızı sağlar ve bu oluşumlar arasındaki ilişkileri anlamanıza yardımcı olur. Uydu görüntüleri insan gözünün algılayamadığı bazı gizli ayrıntıları da ortaya koyabilir. Bazı görüntüler, örneğin, bitki örtüsündeki hastalıkları, kayalardaki mineralleşmeyi veya nehirlerdeki kirliliği ortaya koyabilirler. Hatta bazı uydular Dünya yüzeyini algılarken bulut ve sisten etkilenmez (Erbay, 2005).Afet yönetimi kapsamında uydu görüntülerinden
sıklıkla faydalanılmaktadır. Ancak verilerin zamanında afet merkezlerine ulaştırılması ve hızlıca analiz edilmesi önem arz etmektedir. Afet anında,
afet alanındaki şartlar hızla değişebilmektedir, dolayısıyla elde edilen uzaktan algılama verilerinin hemen hemen gerçek zamanlı bilgiler (yakın gerçek
zamanlı) olması gerekmektedir. Uydu verilerinin temin sıklığı, uydunun çeşidine ve yörüngedeki dönme periyoduna bağlı olarak kısıtlanabilmekte
ve afet anında, uydu görüntüleri her zaman elde edilmeyebilmektedir. Bir görüntü çekilse de aynı bölgenin tekrar çekilme aralığı birkaç gün gibi uzun bir süre olabilir. Uydu görüntülerinin daha sıklıkla teminini sağlamak için çeşitli çözümler uygulanmıştır. Örneğin, tek bir uyduyu kullanmak yerine, daha sıklıkla görüntü temin edebilecek uydu grupları (takım uydular) kullanılmaktadır. Uydu grubuna ait olan uydular, aynı yörüngeyi paylaşıp işbirliği içinde çalışmaktadır.Uydu görüntülerini talep etme ve görüntüyü edinme sürecinde yaşanan gecikmelerden dolayı bu uzaktan algılama yöntemi her zaman bir çözüm olmayabilmektedir. Bu nedenle, afet anında hızlı görüntü ihtiyacı
uzay teknolojileriyle değil insansız hava araçları, helikopter, uçak gibi hava platformlarıyla alınan görüntüler vasıtasıyla da giderilmektedir.
Bu araçlara takılan algılayıcıların günümüz teknolojileri çerçevesinde fiziksel ve fonksiyonel sınırları düşünüldüğünde, afet bölgesine ulaşım hızı ve hedefleri görme ve odaklanma kabiliyetleri kullanımın verimliliğini belirleyen en önemli iki faktör olarak karşımıza çıkmaktadır. Diğer bir deyişle algılayıcının ilgilendiğimiz objeyi görmek için objeyi görebilecek bir pozisyona taşınması gerekmektedir. Afet alanına ulaşım hızında olabilecek gecikmeler ve hava muhalefetleri gibi sebeplerden dolayı afet bölgesinin algılayıcılar tarafından görülememesi başka taşıyıcı platformları gerektirmiştir. Özellikle insansız hava araçları afet yönetiminde kullanılan ve yeni kullanım alanları vaat eden platformlar olarak karşımıza çıkmaktadır.