İLK MÜSLÜMAN TÜRK DEVLETLERİ Dersi TULUNİLER,IHŞİDİLER VE İDİL BULGARLARI soru detayı:

CEVAP:

Türklerin İslâmiyeti kabûlu ilk olarak yoğun bir şekilde Mâverâünnehr’de görülür. Burada VII. yüzyılın ortalarından IX. yüzyılın ilk çeyreğine kadar hüküm süren ve devlet boyutuna gelememiş, ömürleri kısa, irili ufaklı bir çok mahallî Türk hanedan bulunmaktaydı. Badegis ve civarında Nizek Tarhan, Toharistan’da Yabgu Bey, Dihistan ve Cürcan’da Sultegin, Soğd ve Semerkand’da Ihşid, Usruşâna’da Kâvûset-Türkî gibi bölgede hüküm süren birçok lider, Müslüman Araplara zaman zaman direnip karşı koymuşlarsa da bu süre içinde İslâmiyeti kabul etmişlerdir. Bu ilk dönemden sonra Mâvrâünnehr’den çok uzak bir bölgede, Mısır ve Suriye’de Türk asıllı Müslüman hanedanların ortaya çıktığı görülür. Bunlar Abbasî Devletinin eyalet valileri iken IX. asrın ikinci yarısı ile X. asrın ikinci yarısı arasında birer hanedan kuran Tulunîler ve Ihşidîlerdir. İleri bir safha olarak ise, yine Mâverâünnehr’den, yani Aşağı Türkistan’dan çok uzak bir bölgede ve kronolojik olarak da ilk Müslüman Türk devleti olan, X. yüzyılın başlarında İdil Bulgar Devleti’ni görürüz.