CEVAP: Putin dönemi Türkiye-Rusya ilişkileri açısından da önemli bir dönemdir, zira TürkiyeRusya ilişkileri Sovyetler Birliği’nin dağılması sonrasında ilk kez Vladimir Putin döneminde rekabetçi algıdan sıyrılarak başta ekonomik (ticaret, enerji, turizm vs.) alanlar olmak üzere pek çok alanda işbirliği anlayışı ile şekillenmeye baş- lamıştır. Yine Putin döneminde ilişkilerin ana unsurunu ekonomik ilişkiler oluştursa da taraflar arasında siyasi işbirliğinin temelleri de atılmıştır. Türkiye ile Rusya Federasyonu arasında siyasi diyaloğun geliştirilme çabasının temel belgesi dönemin Türkiye Dışişleri Bakanı ismail Cem ile Rusya Dışişleri Bakanı Igor Ivanov arasında 2001 yılında imzalanan Avrasya Eylem Planı olmuştur. Daha önce de değinildi- ği üzere Türkiye-Rusya ilişkilerinin ekonomik boyutu (ticaret, yatırım vs.) çok önemlidir. ilişkilerin bir başka boyutu ise kültüreldir (karma evlilikler, eğitim işbirliği, turizm vs.). Türkiye ve Rusya arasında işbirliği alanları yanında bazı sorunlu alanların (Rus tırlarının sınırlarda bekletilmesi, Temmuz 2008’de Rusya’nın Türkiye’yi yasadışı ticarette en riskli ülkeler arasına alması, sınırda gümrük görevlilerinin uzun denetim prosedürleri, Türkiye’den ihraç edilen gıda ürünlerinin sağlığa zararlı oldukları gerekçesiyle geri gönderilmesi, Rusya’da iş yapan Türk şirketlerinde çalışacak Türk işçiler için kota konulması, karşılıklı ticaret ilişkilerinde açığın Türkiye aleyhine artması vs.) varlığı da unutulmamalıdır. Uluslararası ilişkiler alanında da Türkiye ve Rusya söz konusu dönemde yakınlaşmış, Rusya Türkiye’nin desteği sayesinde islam Konferansı Örgütü’nde gözlemci statüsü elde etmiş, Rus yetkililer de Türkiye’nin AB üyeliğine karşı olmadıklarını dile getirmişlerdir. NATO’nun Karadeniz’e inme çabalarını kontrol altında tutma konusunda da Türkiye ile Rusya’nın görüşleri uyuşmaktadır. Bu doğrultuda Türkiye Möntrö Anlaş- ması’nın değiştirilmesine karşı çıkarken, Rusya NATO güçlerinin Karadeniz’e yayılmasını istememektedir.