SORU: Wittgestein “Felsefî Soruşturmalar”da felsefi yanılsamadan kurtulmak için nasıl bir yol benimsemektedir?
CEVAP: Wittgenstein’a göre dilin bir mantığı olması gerektiği, önermelerin mantıksal bir formunun olması gerektiği, adların nesneleri temsil etmesi gerektiği fikri bizi ele geçirmiştir. Bu nedenle biz, dili betimlemeye (tasvîr etmeye) çalışmaktan çok, dilin ne olması gerektiğini dile dayatmaya çalışmışızdır. Wittgenstein Tractatus’ta yanlış olan noktanın bu olduğunu belirtmektedir. Bu yanılsamadan kurtulmanın yegâne yolu ise, bu dayatmadan kurtulup betimlemeye (tasvîr etmeye) geri dönmektir. Yani tüm açıklamaları kaldırıp atmalıyız ve yalnızca tasvir etme onun (açıklamanın), yerini almalıdır. Bu tasvir ışığını yani amacını felsefî sorunlardan almalıdır. Sorunlar yeni bilgiler vererek değil, fakat zaten daima bildiklerimizin düzenlenmesiyle çözülür. Felsefe, zekâmızın dil vasıtasıyla büyülenmesine karşı verilen bir savaştır. Burada ortaya konulan proje Tractatus’takinden çok farklı görünmemektedir. Yapılan iş yeni bir bilgi vermekten çok, bir yeniden düzenlemedir. Ancak artık aradığımız bir öz, bizden saklanan bir mantık yoktur. Gündelik dile ve sözcüklerin bu dil içerindeki kullanımına güvenilmektedir. Felsefecilerin, sözcükleri gündelik dilin bağlamında koparıp anlamsızlaştırmalarına karşı, dikkatli olmamız gerekmektedir. Felsefeciler bir sözcüğü - “bilgi”, “varlık”, “nesne”, “ben”, “önerme”, “ad”- kullandığında ve şeyin özünü kavramaya çalıştığında, daima şu sorulmalıdır: Bir sözcük, kendi kaynaklandığı evi olan dil oyunu içerisinde hiç gerçekten bu anlamda kullanılmış mıdır? Bizim yaptığımız, sözcükleri metafiziksel kullanımlarından gündelik kullanımlarına geri getirmektir. Burada, Tractatus’ta önerilene bir bakıma benzeyen bir bakıma da benzemeyen bir öneriyle karşılaşıyoruz. Tractatus’ta da anlamsız ya da metafiziksel kullanımlara karşı uyarılıyorduk. Ancak orada davet edildiğimiz alan, doğa bilimlerinin dili ile sınırlıydı. Şimdi ise geri dönmemiz salık verilen yer, gündelik dilin güvenli bölgesi olmaktadır.
