CEVAP:

Basınç Yaraları: Terminal dönem yatağa bağımlı olan yaşlı bireylerde basınç ve sürtünmeye bağlı genellikle kemik çıkıntı bölgeleri üzerindeki deri ve deri altı dokusunda yer alan yaralanmadır. Vücudun en sık basınç yarasına maruz kalan bölgeleri; kuyruk sokumu, topuklar, oturulduğunda yerle temas eden bölge (ischium), uyluk kemiği ile kalça kemiğinin birleştiği kısımdır. Terminal dönemde olan yaşlı bireylerden yaklaşık % 2 ile 28’i arasında görülür. Tedavi edilmeyen basınç yaralarında ağrı, enfeksiyon, derin dokulara doğru tünel oluşumu görülür. Basınç yarasının oluşum nedenleri; basınç, parçalayıcı kuvvete maruz kalma, sürtünme, cilt dokusunun nemli ve havasız kalması sıralanabilir. Uzun süre hareketsizlik, duyu kaybı, obezite, eklem hareketlerinde kalıcı kısıtlılık, kırık, kas-iskelet bozuklukları, yaşı, kilo kaybı, cilt dokusunun esnekliğinde azalma, yetersiz beslenme, diyabet, bağırsak ve mesane kontrolsüzlüğü, damar hastalığı ve geçirilmiş basınç yarası hikâyesi risk faktörleri olarak sıralanmaktadır. Basınç yaralarının iyileştirilmesinde çeşitli seçenekler vardır. Bunlar; ağrı ile mücadele yaklaşımları (basınç yarasının oluştuğu bölgeden elbisenin çıkarılması ve yaranın temizlenmesi, yara bakımı, yataktaki yaşlı bireye uygun pozisyon verilmesi, yara bakımı öncesi ilaç kullanımı, bölgesel ağrı kesici krem kullanılması), basınç azaltma tekniklerinin kullanılması (olabildiğince düzenli olarak yatakta yaşlı bireyin pozisyon değişikliği yapılır, yastıkla köprü oluşturulur ve topuklar yükseltilir), enfeksiyonla mücadele edilir (özellikle derinin alt tabakası ve kemik enfeksiyonu), beslenme desteği (örneğin; protein ve vitamin C), psikososyal gereksinimlerin karşılanması (rehberlik ve psikolojik danışmanlık için yönlendirme). Destek yüzeyine ilişkin yaklaşımlar (örneğin; yatak örtüsünün kırışık olması engellenir, yaşlı bireyin kıyafetinin katlanması önlenir, yatağın yüksek sünger özelliğine sahip olması sağlanır. Örneğin 10-15 cm sünger yüksekliği, havalı yatak, jel yatak, su yatağı, değişken basınçlı yatak). Yara iyileşmesine ilişkin yaklaşımlar (düzenli yara temizliği, nemlendirici kullanma, enfekte dokunun çeşitli yöntemlerle çıkarılması). Yara kıyafetine ilişkin yaklaşımlar (transparan film, hidrojel vb.). Koku kontrolüne ilişkin yaklaşımlar (kokuyu azaltma, dokular arası sıvıyı boşaltma ve enfeksiyonu kontrol etmek amacıyla). Özellikle zor iyileşen ve iyileşmeyen yaralar için antibiyotik kullanımı, gümüş jel uygulaması ve vakum yardımlı yara kapatma (negatif basınç yara tedavisi) tedavi yaklaşımlarından yararlanılmaktadır. Basınç yaralanın oluşumunu önlemede cilt bakımı, yatak içi doğru pozisyonlama (S. 218, Şekil 8.1), mümkün olduğunca yatak içi ve dışında yer değiştirmek, eklem hareket açıklığını korumak ve uzuvlarda kan dolaşımını sağlamak gerekir.